Waarom worden haren grijs? En zullen onderzoekers binnenkort een manier vinden om het proces terug te draaien? De wetenschap achter grijze haren in vier verrassende feiten.

1. Grijs haar zit vol lucht

Elke haar op je hoofd maakt dezelfde groeicyclus door. Eerst groeien haarcellen uit het haarzakje, waarna de haren uiteindelijk loslaten van de hoofdhuid en de haarzakjes klaar zijn voor de groei van een nieuwe haar. Tijdens die belangrijke eerste fase, ook wel de anagene fase genoemd, ontstaat de haarkleur.

Stamcellen in het haarzakje maken melanocyten aan: cellen die pigment produceren. Aan het einde van de groeicyclus sterven deze cellen af en begint het proces opnieuw, waardoor het haarzakje weer nieuwe melanocyten produceert uit stamcellen.

Op den duur neemt de hoeveelheid stamcellen in het lichaam af, vertelt Melissa Harris, universitair hoofddocent biologie aan de University of Alabama. ‘Als de stamcellen verdwijnen, zullen er bij de volgende haarcyclus ook geen melanocyten zijn.’ Haren worden dan niet meer gevuld met het kleurpigment melanine, maar met lucht. Onze ogen zien zo’n semitransparante haar als zilverachtig of wit.

2. Levensstijl speelt een rol

Naast ouderdom zijn er andere factoren die ertoe kunnen leiden dat melanocyten hun puf verliezen. De leeftijd waarop iemand grijs wordt, is deels bepaald door genen en etniciteit. Witte mensen worden gemiddeld zo’n tien jaar eerder grijs dan zwarte mensen. Ook speelt levensstijl een rol, benadrukt Harris. ‘Er zijn een aantal duidelijke omgevingsfactoren die het risico vergroten dat je op jonge leeftijd grijs wordt.’

Roken, blootstelling aan uv-straling, tekorten van bepaalde voedingsstoffen, blootstelling aan luchtvervuiling en overmatige alcoholconsumptie worden in verband gebracht met vroeger kleurverlies – evenals bepaalde aandoeningen zoals neurofibromatose, schildklierproblemen of vitiligo.

3. Grijs haar is aantrekkelijk – of juist niet

Hoe je het ook wendt of keert, bij een grijze coupe denk je al snel aan ouderdom – en dat gaat soms hand in hand met discriminatie. Hoewel mannen in veel gevallen worden beoordeeld als belangrijker en aantrekkelijker naarmate ze ouder worden (het zogenaamde George Clooney-effect, naar de Amerikaanse acteur uit Ocean’s Eleven), worden vrouwen met zichtbaar grijs haar geconfronteerd met vooroordelen.

Uit een onderzoek dat in 2022 werd gepubliceerd in het Journal of Women Aging blijkt dat veel vrouwen hiermee worstelen. Enerzijds willen ze hun authentieke zelf tonen en vinden ze grijs haar een symbool van wijsheid. Anderzijds voelen ze zich onder druk gezet door maatschappelijke verwachtingen om een jong uiterlijk te behouden en ‘succesvol’ ouder te worden, zonder rimpels of grijze haren.

4. Is grijzend haar in de toekomst omkeerbaar?

Het zou zomaar kunnen dat de wetenschap binnen afzienbare tijd een manier vindt om mensen met grijs haar hun kleur terug te geven. Harris ontdekte dat grijzend haar mogelijk samenhangt met een immuunrespons, en onderzoekt manieren om stamcellen die melanocyten produceren opnieuw te activeren.

Eerder onderzoek toonde al aan dat deze stamcellen in een laboratorium aangepast kunnen worden. In een ander onderzoek kregen longkankerpatiënten hun haarkleur terug na een behandeling met immunotherapie.

Het werk van deze wetenschappers is niet alleen bedoeld voor cosmetische toepassingen. Door beter te begrijpen hoe de verkleuring van haar werkt, hoopt Harris iets te leren over de manier waarop ons lichaam ouder wordt en de rol die stress en omgevingsfactoren daarbij spelen. Zo draagt het onderzoek naar grijzend haar mogelijk bij aan een langer, gezonder leven.

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.