Muggen zijn gek op bepaalde mensen, misschien wel op jou. Die voorkeur kan zelfs zo extreem zijn dat je huisgenoten of partner geheel worden ontzien. Gaat dit over jou? Dan is er ook goed nieuws: dankzij muggenmagneten als jij begrijpen wetenschappers steeds beter waar deze bloeddorstige insecten op afkomen – en kunnen ze steeds betere antimuggenmiddelen produceren.

Mensen hebben een andere geur dan andere dieren, en sommige muggen herkennen dat unieke aroma. Ze kunnen de CO2 die we uitademen volgen van een afstand tot zestig meter. Als ze dichterbij komen, ruiken ze onze voeten, oksels en huid. Vanaf zo’n vijftien meter afstand zien ze ons als een donker silhouet tegen een lichte achtergrond. Op basis van warmte kiezen ze een plek uit om te landen, waarna smaakreceptoren op hun voeten helpen bepalen waar ze moeten steken.

Muggen hebben een voorkeur

‘Het is opvallend hoe goed muggen ons kunnen herkennen,’ zegt neurowetenschapper Diego Giraldo. Hij werkte in 2023 mee aan een onderzoek naar de menselijke geurprofielen waartoe de muggensoort Anopheles gambiae, een belangrijke overdrager van malaria, zich voelt aangetrokken. Daaruit bleek dat muggen individuen van elkaar kunnen onderscheiden – en dat ze soms een sterke voorkeur hebben.

Om dat aan te tonen, voerde het onderzoeksteam experimenten uit in een grote zaal. Acht tenten – met in elke tent een proefpersoon – werden via luchtbuizen aangesloten op de zaal, zodat de geur van elke proefpersoon uitkwam bij een verwarmde plaat in de onderzoeksruimte. Zo konden de wetenschappers meten dat muggen vier keer zo vaak landden op de plaat van hun ‘favoriet’ dan op die van de minst populaire proefpersoon.

Welke geur trekt muggen aan?

Vervolgens analyseerden de onderzoekers het geurprofiel van de proefpersonen. ‘Menselijke geur is echter bijzonder complex,’ zegt scheikundige Stephanie Rankin-Turner, die meewerkte aan het onderzoek. ‘Veel van de chemische verbindingen zijn nog nooit geclassificeerd.’

De onderzoekers beperkten zich tot vijftien verbindingen. Daaruit bleek dat muggen vooral afkwamen op carboxylzuur, een groep vetzuren in menselijk zweet waarvan de geur soms wordt vergeleken met die van stinkende boter of kaas. Deze zuren worden aangemaakt door onze talgklieren en goedaardige bacteriën die op onze huid leven.

Een andere favoriet was aceton, een ander stofje dat geproduceerd wordt door bacteriën op de huid. ‘Het lijkt er dus op dat het microbioom van de huid een grote rol speelt in hoe we ruiken en hoe aantrekkelijk we zijn voor muggen,’ aldus Rankin-Turner.

Is die geur weg te wassen?

Kun je muggen met shampoo, deodorant of zeep om de tuin leiden? Dat blijkt ingewikkelder dan verwacht. Voor een onderzoek in 2023 vergeleken wetenschappers een mouw die was gedragen aan een gewassen arm met een mouw gedragen aan diezelfde arm, maar dan ongewassen. Verrassend genoeg landden er na het wassen soms méér muggen op de mouw. Het effect was echter niet consistent en leek afhankelijk van het zeepmerk.

Leestip: Deze tijgermug is bezig aan een opmars: zo herken je hem en voorkom je een steek

‘Alle zepen die we gebruikten bevatten de verbinding limoneen, waarvan bekend is dat het muggen afstoot, maar drie van de vier zepen zorgden juist voor aantrekking van muggen,’ zegt Clément Vinauger, een neuroetholoog die aan het onderzoek meewerkte. Dit betekent dat dezelfde stof zowel kan aantrekken als afstoten, afhankelijk van de hoeveelheid en de combinatie met andere chemicaliën op de huid.

Wat werkt dan wél tegen muggen?

Het zal nog even duren voordat onderzoekers het ultieme antimuggenmiddel uitvinden, maar met de kennis van nu kunnen ze wel een aantal adviezen geven. Gebruik bijvoorbeeld producten die ruiken naar kokosnoot. Zeep met deze geur was het meest consistent in het afstoten van muggen, zegt Vinauger.

Leestip: Muggenbeten voorkomen? Met deze 5 tips houd je ze op afstand

Entomoloog Chloé Lahondère raadt aan om dezelfde methode te gebruiken die wetenschappers inzetten tijdens hun veldwerk. ‘Als we muggen verzamelen, dragen we lange mouwen en kleding met lichte kleuren, omdat muggen een voorkeur lijken te hebben voor donkere kleuren.’

Vooralsnog bieden traditionele afweermiddelen, zoals DEET, de beste verdediging tegen muggen. Natuurlijke alternatieven zoals olie van de citroeneucalyptus kunnen ook werken, maar zijn minder effectief en moeten vaker worden aangebracht.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!