Met gekromde rug en opgetrokken schouders sta ik wijdbeens voor het zebrapad. Mijn rechterarm doet pijn en ik hijg een beetje. Mijn lichaam voelt zwaar en plakkerig onder de warme zomerzon. Als ik mijn hoofd naar rechts wil draaien houdt mijn stramme nek me tegen. Ik probeer te zien of er iets aankomt, maar mijn zicht is te slecht.
‘We kunnen oversteken,’ hoor ik in de verte. Dan word ik zachtjes bij mijn arm gepakt en zet ik mijn eerste, behoedzame stap.
Verouderingspak GERT
Promovendus Daphne Raad van de Leyden Academy on Vitality and Ageing doet onderzoek naar veroudering. Dat doet ze onder meer samen met GERT de GERonTologic Simulator: een ouderdomssimulatiepak.
Ik weet dat het Raad is die naast me loopt als ik over het zebrapad schuifel, al had ik haar door mijn vertroebelde ooglens nauwelijks herkend. Ik weet ook dat ik een dertiger ben die in een verouderingspak het stationsplein van Leiden Centraal op strompelt. En toch moet ik mezelf daar elke paar minuten van vergewissen.
‘Dit pak wordt gebruikt om geneeskundestudenten te laten ervaren hoe het is om ouder te zijn,’ vertelde Raad me eerder die ochtend al, toen ik nog jong was. ‘Maar bij Leyden Academy gebruiken we het om onderzoek te doen naar leefstijlkeuzes. Gaan mensen gezondere keuzes maken als ze hebben ervaren hoe het voelt als je lichaam niet meer alles kan?’
Disco van de toekomst
Het korte antwoord: waarschijnlijk wel. Raad trekt die voorlopige conclusie op basis van onderzoek dat ze onder meer uitvoerde op festival Lowlands. Samen met haar promotor prof. dr. David van Bodegom stond ze in de zomer van 2023 op het Lowlands Science Lab om festivalgangers naar hun leefstijlkeuzes te vragen. Die vragen beantwoordden ze vóór en nádat ze een dansje hadden gewaagd in het ouderdomssimulatiepak.
‘De disco van de toekomst, noemden we ons experiment,’ zegt Raad. ‘Onze verwachting was dat mensen na een ontmoeting met hun toekomstige zelf meer geneigd zouden zijn gezondere keuzes te maken. Die verwachting bleek te kloppen.’
De toekomstige jij
Dat Raad juist een verouderingssimulatie gebruikt om het belang van een gezonde leefstijl te adresseren, is niet zonder reden. De meeste mensen weten namelijk best wat gezond is en wat niet, stelt Raad.
‘Dat een glaasje water beter is dan een flesje cola? Dat hoef je mensen echt niet uit te leggen. Het gaat erom dat we ondanks die kennis tóch de ongezonde keuze blijven maken.
Ik ben geïnteresseerd in wat daar achter zit. In plaats van dan met een belerend vingertje te wijzen, hopen we met het experiment op een empathische manier bewustheid te creëren: zie dat glaasje water niet als de saaie keuze voor de huidige jij, maar als de lieve en zorgzame keuze voor de toekomstige jij.’
De trap die de stationshal met perron 5b verbindt, heeft 32 treden. Met gezonde, jonge benen ren ik ’m binnen 20 seconden op. Dat timede ik onderweg terug naar huis, toen ik Raad en GERT reeds had afgezwaaid.
Maar nu ik zeker 20 kilo aan simulatiepak met me meezeul – de verzwarende gewichten simuleren sarcopenie: afname van spierkracht – voelt elke trede als een horde op een hindernisbaan. Door mijn geelverkleurde brillenglazen zie ik in mijn ooghoek hoe de reizigers naast mij zich bewegingsloos door de roltrap naar boven laten takelen. Nog 16 treden, denk ik wrevelig.
De invloed van de leefomgeving
‘Dat lief en zorgzaam zijn voor je oudere zelf klinkt misschien een beetje zweverig,’ zegt Raad. ‘Maar het is extra belangrijk als je bedenkt hoe moeilijk het eigenlijk is om gezond te blijven in een wereld die ons constant tot ongezonde keuzes verleidt. Naast de zelfscankassa in de supermarkt liggen de Snickers voor het oprapen.’
‘En zo’n roltrap, bijvoorbeeld,’ vervolgt Raad, ‘is er echt alleen voor ons comfort; voor mensen die slecht ter been zijn, hebben we de lift. Daar komt bij dat niet iedereen het privilege heeft gezond te kúnnen leven. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met een laag inkomen een lagere levensverwachting hebben. Niet alleen omdat ongezonder voedsel vaak goedkoper is, maar ook omdat armoede en stress het ons onmogelijk maken met de lange termijn bezig te zijn.’
‘Over ongeveer 2 jaar rond ik mijn onderzoek af en hoop ik precies te begrijpen hoe onze leefomgeving ons zelfbeeld en onze leefstijlkeuzes beïnvloedt. Maar wat zeker is, is dat alleen maar kritisch naar de patiënt kijken geen zin heeft. Zo simpel is het gewoon niet.’
Meer weten over gezonder oud worden? Lees dan (met of zonder leesbril) de nieuwste National Geographic-special Het geheim van langer leven.
