Recent gepubliceerd onderzoek wijst uit dat het aantal mensen met dementie in de Verengde Staten in het jaar 2060 verdubbeld zal zijn: van zo’n 500.000 naar een miljoen nieuwe gevallen per jaar. In Nederland zijn die voorspellingen mogelijk nog angstaanjagender. Volgens de Rijksoverheid bestaat de kans dat het aantal mensen met dementie in Nederland al in 2040 is verdubbeld.

Niet bepaald een rooskleurig toekomstbeeld, zou je denken. Toch vertellen deze schattingen ook een positief verhaal. Dat steeds meer mensen oud genoeg worden om dementie te ontwikkelen, betekent namelijk ook dat er sprake is van sociale welvaart en medische vooruitgang. Vroeger stierven meer mensen op veel jongere leeftijd aan bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of kanker.

Leestip: Hoe herken je dementie – en waarom komt een diagnose vaak zo laat?

Ander hoopgevend nieuws: het risico op dementie is met relatief gemakkelijke ingrepen te verlagen, aldus epidemioloog Michael Fang van de Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health (VS) en hoofdauteur van de recente studie.

Waarom hebben meer zwarte mensen dementie?

Maar er moet wel een belangrijke kanttekening worden geplaatst, aldus dementieonderzoeker Kristine Yaffe van de Universiteit van Californië in San Francisco (VS). De toename van het aantal dementiegevallen in de VS kan namelijk deels worden toegeschreven aan het feit dat ongeveer een kwart van de deelnemers aan het onderzoek van Fang zwart is. ‘Er zijn veel onderzoeken die aantonen dat niet-witte Amerikanen een groter risico lopen om dementie te krijgen,’ zegt Yaffe.

Dat komt doordat hulpmiddelen die dementie helpen voorkomen – zoals goed onderwijs, gezonde voeding en beweging – voor zwarte Amerikanen doorgaans minder toegankelijk zijn. Daarnaast zijn er meer zwarte Amerikanen die roken. Dementieprognoses die worden gemaakt op basis van een raciaal diverse groep, zullen dan ook hoger uitvallen dan wanneer een overwegend witte groep als uitgangspunt zou worden genomen.

Leestip: Kwam dementie ook al voor bij de oude Grieken en Romeinen?

Die sociale ongelijkheid moet dus in ogenschouw worden genomen, aldus Yaffe. Maar over het algemeen kan wel worden gesteld dat dementie tegenwoordig beter te voorkomen is dan vroeger.

‘In een zaal vol willekeurig geselecteerde Amerikanen van zeventig, tachtig of negentig jaar oud, zouden er vandaag de dag minder dementie hebben dan wanneer je diezelfde steekproef in de jaren zeventig had gedaan,’ zegt Yaffe. Relatief neemt het aantal mensen met dementie dus af, maar omdat de hoeveelheid ouderen zo snel stijgt, moeten we onderaan de streep toch van een toename spreken.

Hoe kun je dementie voorkomen?

Sommige risicofactoren voor het ontwikkelen van dementie zijn niet te voorkomen. Met name mensen met kopieën van het ApoE-gen in hun DNA lopen een hoger risico om de ziekte van Alzheimer te krijgen; de meest voorkomende vorm van dementie.

Toch zijn er dingen die wel degelijk invloed hebben. Afgelopen jaar publiceerde een groep dementie-experts een rapport met daarin tien tips voor mensen die het risico op dementie willen verkleinen. Het gaat om adviezen aan ouders met kinderen, zoals het dragen van een helm bij het sporten om hersenschade te voorkomen, en tips voor ouderen, zoals het behandelen van bijziendheid en gehoorverlies en het voorkomen van sociale isolatie.

Tien dingen die je kan doen om dementie te voorkomen

Wil je je kans op het ontwikkelen van dementie zo klein mogelijk te maken? Volgens experts zijn dit de tien dingen die je kan doen:

  • Stimuleer je hersenen: dat kan door goed onderwijs, maar ook door andere activiteiten waarmee je je cognitieve vaardigheden traint.
  • Zorg ervoor dat je zo min mogelijk aan schadelijk geluid wordt blootgesteld. Heb je gehoorschade? Gebruik dan een hoortoestel.
  • Draag een helm bij contactsporten en op de fiets.
  • Beweeg genoeg: minimaal 2,5 uur per week.
  • Rook niet.
  • Voorkom of behandel een hoge bloeddruk.
  • Voorkom of behandel een te hoog cholesterolgehalte – zeker wanneer je de veertig bent gepasseerd.
  • Zorg voor een gezond gewicht en behandel obesitas zo vroeg mogelijk; ook omdat je daarmee diabetes voorkomt.
  • Drink niet te veel alcohol.
  • Blijf sociaal actief – ook op latere leeftijd.

En tot slot: wees niet bang om over dementie te praten. Volgens dementie-epidemioloog Regina Shih van de Emory University (VS) zorgt het stigma rondom de diagnose ervoor dat veel mensen geen medische hulp zoeken als ze tekenen van geheugenverlies bij zichzelf opmerken.

‘Dat is jammer,’ zegt Shih, ‘want dementie is echt niet altijd een doodvonnis. Er zijn veel dingen die je kunt doen om dementie te voorkomen, maar ook om de progressie ervan te remmen als je het eenmaal hebt.’

Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!