Een basiscursus fotografie begint vaak met het leren instellen van je camera. Denk bijvoorbeeld aan de sluitertijd, het diafragma of de ISO-waarde. Maar een goede fotograaf onderscheidt zich vooral met de compositie: het samenspel aan elementen die de foto tot een geheel maken, van het onderwerp tot de achtergrond. Met de onderstaande tips leer je hoe je met een camera of telefoon een evenwichtig beeld kunt schieten, zodat jouw foto interessanter, spannender of juist rustiger wordt om naar te kijken.
Wat is compositie?
Het creëren van een sterke compositie draait dus om het ordenen van de verschillende elementen in een foto. Dan denk je natuurlijk al snel aan het onderwerp, zoals een persoon, bloem of gebouw, maar er zijn nog veel meer bouwsteentjes die een rol spelen. Denk bijvoorbeeld aan de lichtinval of de lijnen in een foto.
Door deze elementen op een bepaalde manier te plaatsen, kun je de aandacht van de kijker sturen en een bepaalde sfeer of gevoel opwekken. Natuurlijk, waaraan een sterke compositie moet voldoen, is ook een kwestie van smaak, maar er zijn wel een aantal universele regels die je in gedachten kunt houden.
Welke composities zijn er?
Er bestaat gelukkig niet zoiets als één goede compositie. Dat is juist het leuke van fotografie: er zijn verschillende soorten composities die je kunt toepassen wanneer je je creativiteit de vrije loop laat. Hieronder licht ik er een aantal uit.
- Centrale compositie: dit is misschien wel de eenvoudigste compositie, maar wel een efficiënte methode om de aandacht van de kijker op het onderwerp in de foto vestigen. Bij een centrale compositie plaats je het onderwerp in het midden van de foto, zoals de naam al verraadt. Deze compositievorm leent zich goed wanneer je graag symmetrie in je foto aanbrengt.
- Een compositie volgens de gulden snede: de gulden snede is een wiskundige verhouding die veel voorkomt in de natuur en in kunstwerken, zoals de Mona Lisa. Een compositie volgens de gulden snede kun je creëren door een denkbeeldig slakkenhuis over je foto te leggen en de belangrijke onderwerpen langs die lijn te plaatsen, zoals in de foto hieronder te zien is. Deze compositievorm wordt door onze hersenen vertaald als prettig om naar te kijken.
- Compositie volgens degel van derden: de regel van derden is een simpele versie van de gulden snede en mijn persoonlijke favoriet, mede omdat-ie makkelijk is toe te passen. In een compositie volgens de regel van derden verdeel je het beeld in drie even grote horizontale en drie verticale vakken. Het onderwerp plaats je vervolgens op een van de lijnen. Of nog beter: op een kruising van de lijnen. Bij vrijwel elke foto die ik maak, houd ik deze denkbeeldige verdeling in het achterhoofd. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de foto hieronder, die ik met een drone schoot.
Extra tips om een sterke compositie te creëren
- Stel een raster in: op veel telefoons en camera kun je een raster instellen, precies zoals op de foto hierboven. Zo kun je al tijdens het fotograferen aan de slag gaan met de regel van derden. Bovendien helpt het raster ook te voorkomen dat je een scheve horizon fotografeert, iets dat over het algemeen als onwenselijk wordt beschouwd.
- Meer is niet altijd beter: het is een hardnekkige misvatting dat een foto zo veel mogelijk elementen moet bevatten. Ik begrijp het: het is verleidelijk om een soort Waar-is-Wally?-plaatje te schieten, maar het resultaat is vaak een onrustige foto waarin de belangrijke elementen ondersneeuwen door de drukte. Probeer je op één onderwerp te richten en kijk van daaruit hoe je dat het beste in beeld kunt brengen. Speel met de lege ruimte in foto om de aandacht naar het onderwerp te leiden, zoals is gedaan met het lijnenspel in de foto hieronder.
