Op zo’n vijftig kilometer van de hoofdstad Sarajevo vind je Lukomir, het hoogstgelegen dorp van Bosnië en Herzegovina. Een wandeltocht naar dit geïsoleerde plaatsje leidt langs de kronkelende Rakitnica-rivier en door valleien. Na drie uur lopen kom je aan in Lukomir, waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan: voor de oude, stenen huizen zit een handjevol herders met een baret, wollen broek en tweed jas te kletsen met hun vrouwen, die een kleurrijke jurk en traditionele hoofddoek dragen.
Ze drinken sterke koffie die is bereid op ijzeren kachels en wordt geschonken uit koperen potten. In een van de tuinen wordt hout gehakt en opgestapeld. In een andere is een familie aan het werk in hun moestuintje. Aan de rand van het dorp staan veertiende-eeuwse grafstenen, stećci genoemd. Aan de overkant van de Rakitnica-kloof zie je door de wolken heen kuddes schapen grazen in de groene weiden.
Terug naar de basis
Al ruim vijfhonderd jaar geleden, vóór de Ottomaanse periode, verplaatste men vee tussen Lukomir (soms ook Gornji genoemd) en het lagergelegen – en inmiddels verlaten – Donji Lukomir. Pas in de jaren zestig kwam er elektriciteit in Lukomir. Er is geen markt, school, dokter of winkel. Van het einde van de herfst tot halverwege de lente is het dorp onbereikbaar per auto en is er geen mens te vinden.
Mondjesmaat krijgt Lukomir steeds meer bezoekers, die meestal erg onder de indruk zijn van de stilte, de uitzichten en de traditionele levenswijze en gastvrijheid van de bewoners. Kom je aan in het dorp, dan is de kans groot dat je wordt begroet door een herder die houten werktuigen aan het maken is en – typisch Bosnische – droge grapjes maakt.
Geïsoleerd bestaan
Fotograaf Ziyah Gafić, geboren in Sarajevo, legde het geïsoleerde bestaan van de inwoners van Lukomir vast. Hij zag hoe een aantal bewoners wegtrok uit het dorp vanwege het gebrek aan voorzieningen, maar ook hoe de oudere generatie nog altijd strijdt voor behoud van de tradities en jongere generaties aanspoort deze in leven te houden.
Hoe dat eruitziet, bekijk je in de galerij hieronder.
