In de Middeleeuwen was Europa het strijdtoneel van ridders in maliënkolders, machtige koningen en soldaten te paard. Althans, dat is hoe we het vaak voor ons zien. De oorlogsvoering veranderde in deze periode inderdaad sterk dankzij culturele en technologische vooruitgang: de nadruk kwam te liggen op de cavalerie en artillerie, middeleeuwse wapens werden steeds geavanceerder en er werden kastelen gebouwd ter verdediging tegen rooftochten en aanvallen van de vijand. Welke middeleeuwse wapens waren er?
Middeleeuwse wapens
De gevechten tussen legers, die voor een groot deel bestonden uit boeren en huurlingen (ridders waren de elitetroepen), waren vaak bloederig. Aan het begin van de Middeleeuwen was met name de kruisboog populair en ridders te paard maakten dankbaar gebruik van schilden en lansen.
Leestip: Middeleeuwse straffen: werd er echt zo vaak gemarteld?
Ook werden er zwaarden, speren, langbogen en messen in de strijd gegooid. De Middeleeuwen eindigden met een knal: dankzij de Chinese uitvinding van het buskruit konden voor het eerst kanonnen worden gebruikt. Hieronder vind je een aantal van de gruwelijkste middeleeuwse wapens, met soms wel heel bijzondere namen.
1. Goedendag
Een goede dag was het meestal niet als iemand hiermee voor je neus stond. De herkomst van de naam van dit korte slag- en steekwapen, waarmee aanvallen van gepantserde ridders werden afgeslagen, is onduidelijk.
Wel wordt het middeleeuwse wapen godendac genoemd in Franse verslagen uit de tijd van de Guldensporenslag, een veldslag bij Kortrijk in 1302 als gevolg van de Vlaamse Opstand. Daarin bleek de goedendag een goedkoop maar effectief middel in de strijd tegen chargerende ruiters – de stok werd in de borst van het paard gedreven.
2. Morgenster en vlegel
Deze middeleeuwse wapens ken je misschien wel uit films. De morgenster, een strijdknots met metalen punten eraan, wordt vaak verward met de vlegel (zie foto hieronder), waarbij een metalen bol met punten via een ketting aan een stok was bevestigd.
Leestip: Liefde en lust in de Middeleeuwen: zo ging het eraan toe tussen de lakens
Met beide wapens konden tegenstanders zwaar worden verwond of gedood. Volgens een middeleeuwse mythe was de morgenster ontwikkeld zodat ook priesters, die geen zwaarden mochten hanteren, ze konden gebruiken.
3. Blijde
Al sinds de vierde eeuw v.C. werden katapulten gebruikt, maar in de Middeleeuwen kregen ze een flinke upgrade. Vanaf de twaalfde en dertiende eeuw waren er voor het eerst blijden – de Middelnederlandse naam voor katapult – te zien op het slagveld.
Dankzij de lange slingerarm en het contragewicht dat gelijktijdig naar beneden viel konden ze grote projectielen afvuren. Sommige konden stenen van ruim driehonderd kilo laten kletteren op torens en muren, die vaak niet tegen zulk geweld bestand waren.
4. Hellebaard
Hellebaarden werden in alle soorten en maten gebruikt in man-tot-mangevechten en ingezet tegen cavalerie. Met de haak die aan het wapen is bevestigd, kon namelijk dwars door harnassen, maliënkolders en wambuizen heen worden gestoken en konden ruiters van hun paard worden getrokken.
Leestip: Deze voornamen waren populair in de Middeleeuwen – en nu nog steeds
Ook werden krijgers met paard en al ermee onderuitgehaald. Tot de komst van vuurwapens had de infanterie hellebaarden. Vandaag de dag worden deze middeleeuwse wapens nog rondgedragen door de Zwitserse Garde in Vaticaanstad.
5. Kletsie
Geloof het of niet, maar in de Middeleeuwen deden de Friezen al aan fierljeppen. Met de kletsie, Oudfries voor middeleeuwse polsstokspeer, konden strijdkrachten zowel slootjespringen als vijanden doorboren. Hoewel er soortgelijke wapens bekend zijn in onder meer Vlaanderen, leek de kletsie in Friesland een bijzondere status te hebben: alleen hier lieten edellieden zich ermee afbeelden. Van dit middeleeuwse wapen zijn echter maar weinig resten gevonden. Wel zijn in het Fries Museum vier kletsievoetjes te zien.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
