Als je graag wil dat het een week achtereen goed weer is in Nederland, dan kun je mooi wachten tot sint-juttemis. Oftewel: het gaat nooit gebeuren. Waar komt deze uitspraak eigenlijk vandaan, en bestond er echt een Sint-Juttemis?

Waarom zeggen we ‘sint-juttemis’?

Sint-juttemis wordt voor het eerst genoemd in de Kronieken van Roermond in 1577, waarin de opstand van de inwoners tegen de Spanjaarden in de Tachtigjarige Oorlog wordt beschreven: ‘Daarna hebben de vijanden in nacht na 27 december naar de verdedigers van de Ekstertoren geroepen: ‘Zijn jullie postduiven aangekomen? Jullie kunnen nog lang wachten op jullie bevrijders, die komen met St. Judtmisse [sint-juttemis]!’’

Met de uitdrukking ‘met sint-juttemis’ probeer je iemand te zeggen dat ze eindeloos kunnen wachten. Soms wordt er nog ‘als de kalveren op het ijs dansen’ aan vastgeplakt, dat eveneens ‘nooit’ betekent. Maar naar wie of wat sint-juttemis nu precies verwijst blijft een mysterie. Wat weten we wel?

Wordt sint-juttemis gevierd?

Juttemis wordt soms verbonden aan de naam Jutta of Judit. Op 17 augustus wordt door sommigen de dag van sint-juttemis gevierd. Dit is de naamdag van Guda van Arnstein, een twaalfde-eeuwse Duitse heilige die ook wel Jutta werd genoemd. Het zou ook meteen de uitspraak ‘als de kalveren op het ijs dansen’ verklaren: in augustus is dit nóg onwaarschijnlijker, waardoor duidelijk is dat het echt nooit gaat gebeuren.

Leestip: Sint-Ontkommer: wie was de heilige maagd met baard?

Andere theorieën stellen dat Jutte zou kunnen verwijzen naar de Bijbelse Judit (zie afbeelding bovenaan), die de legendarische legeraanvoerder Holofernes onthoofdde. Haar naamdag valt echter niet op 17 augustus, maar op 24 maart of 7 september. Sommigen zeggen dat ‘sint-juttemis’ spottend verwijst naar de legende van de pausin Johanna, die juist helemaal geen eigen feestdag heeft.

Ook werden vrouwen in het algemeen soms aangeduid met de term ‘jut’ – maar hoe daaruit de uitdrukking ‘met sint-juttemis’ zou kunnen zijn voortgevloeid is onbekend. Over het algemeen wordt daarom vermoed dat het simpelweg gaat om een middeleeuwse fabel: waarschijnlijk heeft er geen heilige bestaan met die naam en ook geen feestdag – vandaar dat je er eindeloos op kunt wachten.

Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.