Je haar weerspiegelde je status in de middeleeuwse maatschappij. Zo werd het haar van slaven al sinds de Klassieke Oudheid kort geschoren om luizen tegen te gaan. Het was dus direct te zien dat iemand een slaaf was, waardoor lang en los vallend haar als een symbool van vrijheid en welvaart gezien werd. Welke haarstijlen waren populair in de Middeleeuwen?
Praktische kapsels
Om hun welvaart te tonen, droegen de vorst en mannelijke adel hun haren vaak halflang, tot op de kin of schouders.
Leestip: Zo werd de zwarte krullenpruik van Lodewijk XIV razend populair
De middeleeuwse boeren en ambachtslieden kozen een kapsel naar eigen smaak. Zij werkten vaak voorovergebogen, waardoor lang haar hen tijdens het werk ongetwijfeld belemmerde. Op middeleeuwse afbeeldingen worden dienaren, boeren en ambachtslieden dan ook vaak met een hoed of pet afgebeeld.
Ook van soldaten is geen specifieke haarstijl bekend. Op middeleeuwse schilderijen zien we hen vaak een pet of helm dragen. Daar kan lang haar onder verborgen zitten - maar zeker weten doen we het niet.
Strikte haareisen
Monniken moesten zich tijdens de Middeleeuwen aan strikte haareisen houden. Zij hadden een tonsuur: opgeschoren zijkanten, met daarboven langer haar én een kaalgeschoren kruin. Zo ontstond er een ring van haar rondom het hoofd, die doet denken aan de doornenkroon van Jezus, en symbool stond voor geloof en rouw. Monniken lieten geen baarden staan en waren gladgeschoren.
Getrouwde vrouwen verborgen hun haar
De middeleeuwse vrouw had lang haar, ongeacht afkomst of rijkdom. Aan de manier waarop ze het droeg, kon je wel zien of ze getrouwd was of niet.
Jonge of ongetrouwde vrouwen droegen hun haren los of in een vlecht, getrouwde dames kozen doorgaans voor een vlecht of opgestoken lokken. Het was daarnaast de norm dat getrouwde vrouwen hun haren onder petten, hoeden, sluiers, kappen en later ook pruiken verborgen.
Italiaanse vrouwen hielden van versieren
Er was in de Middeleeuwen een grote verscheidenheid aan hoofd- en haarmode beschikbaar. Zo was er de fillet, een stoffen haarband die de haren bij elkaar hield.
Soms werd deze vastgezet met een barbette. Dit was een zijden of linnen strook stof die langs de slaap en onder de kin doorliep. Het geheel leek een beetje op een baard (in het Frans: barbe), waardoor de stijl barbette genoemd werd. De barbette was eenvoudig te gebruiken, en werd zodoende door zowel edelvrouwen, poorters als dienstvrouwen gedragen.
Leestip: Welke kleding droeg men in de Middeleeuwen?
Uit bronnen blijkt dat de vrouwen in Italië er vaak voor kozen om hun haar te vlechten en te versieren met broches, linten, sieraden, parels en kralen.
Middeleeuwse haarstijlen voor vrouwen
Naarmate de eeuwen verstreken, raakten er verschillende haarstijlen in zwang. Zo droeg men de plait, waarbij er een vlecht achter het oor werd gebonden, en recht langs de slaap naar beneden hing. Afhankelijk van de lengte van het haar werden de vlechten achter de nek aan elkaar vastgemaakt.
Later werd ook de cornette populair. Hierbij werden de haren boven de slaap in twee ‘horentjes’ opgestoken. Hier werd vaak een sluier over gedragen.
Bij de ramshorn werd het haar om de oren gevlochten of gebonden, waardoor er langs het hoofd van de vrouw twee bolvormige ‘horens’ ontstonden. Deze werden vaak met een speciaal haarnet, een zogeheten crespinette, vastgezet.
Leestips: Deze opvallende modetrends zijn er in de geschiedenis geweest
De ramshorn was totaal niet praktisch, want er was hulp nodig bij het stijlen van het haar. Het kapsel werd daarom vooral door adelijke dames gedragen. Zij konden met de ramshorn aantonen dat ze een dienstmeisje hadden om het kapsel vorm te geven, en dat ze dus tot de welvarende stand behoorden.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
