Wetenschappers maakten vandaag bekend dat een nieuwe vondst van fossiele botten, die werden aangetroffen in een krappe Zuid-Afrikaanse grot, kan bijdragen aan onze kennis over een bijzonder familielid van de moderne mens.
Tijdens een live gesprek vanuit het Rising Stargrottenstelsel in Zuid-Afrika, onthulde paleoantropoloog Lee Berger dat bij opgravingen nieuwe skeletten werden gevonden in de Dinaledikamer – precies vier jaar nadat de kamer was ontdekt.
Deze locatie kreeg bekendheid vanwege de vondst van de eerste fossielen van een daarvoor onbekend familielid van de mens met de naam Homo naledi. Zoals in 2015 werd gepubliceerd, vertoont deze soort, die een klein brein had, een bijzondere mengeling van moderne en primitieve trekken. Zo is er nauwelijks verschil tussen de voeten van H. naledi en die van moderne mensen, maar lijken zijn schouders en torso meer op die van apen.
De nieuwe overblijfselen werden, in tegenstelling tot de eerdere ontdekkingen, gevonden onderaan ‘de glijbaan’, de 19 cm brede, 12 meter lange schacht die moderne speleologen gebruiken om de kamer binnen te komen.
“Een van de grote vragen die vanaf het begin van de Homo naledi-expeditie bestonden, was: kwam Homo naledi binnen via de schacht?”, vertelt Berger, een National Geographic Explorer in Residence. “Niemand geloofde dat dat kon, volgens mij twijfelde echt iedereen daaraan.”
Van de glijbaan
Het lijkt misschien een onbeduidend detail, maar de locatie van de nieuwe fossielen is van belang, omdat dit informatie kan bieden over hoe – en waarom – deze mensensoort met het kleine brein diep in een complex grottenstelsel belandde.
Berger denkt dat H. naledi ondanks zijn kleine brein geen intellectuele laagvlieger was. Zijn hersenen hadden mogelijk een verrassend menselijke structuur en met zijn handen kon hij gereedschap maken en gebruiken, vermoedt hij. Tot nu toe hebben wetenschappers echter nog geen enkel stenen gereedschap gevonden dat zij in verband kunnen brengen met H. naledi.
Dinaledi is zelf misschien nog wel het meest omstreden in de discussie rond H. naledi. Berger en zijn teamgenoten stellen dat de individuen die tot nu toe zijn gevonden Dinaledi moeten zijn binnengekomen via de schacht. Maar, in tegenstelling tot de speleologen van nu, zijn sommige H. naledi de kamer mogelijk niet levend binnengekomen.
Het team stelt dat sommige van de skeletten in de Dinaledikamer belandden omdat de primitieve menssoort zich bewust ontdeed van zijn doden door een tocht naar de kamer te ondernemen en stoffelijke resten door de schacht naar beneden te gooien. Dit soort gedrag na een overlijden wordt meestal in verband gebracht met de moderne mens en zijn familieleden met een groot brein, zoals Neanderthalers.
Het idee van teraardebestelling stuitte op nogal wat kritiek. Sommige wetenschappers opperden dat H. naledi de Dinaledikamer mogelijk via een alternatieve route betrad, die inmiddels is ingestort. Maar als de dode lichamen van H. naledi inderdaad via de schacht in de kamer terecht waren gekomen, dan zouden zich waarschijnlijk overblijfselen hebben opgestapeld in het puin onderaan de schacht.
Het onderzoeksteam stelt nu dat zij botten hebben gevonden aan de voet van dit puin, begraven in sediment. En volgens Berger zijn het botten van H. naledi.
“Het belang van deze vondst is dat dit betekent dat H. naledi, of in ieder geval enkelen van hen, inderdaad via de schacht in de kamer belandden. Ze zijn door die zeer krappe ruimtes gekomen,” stelt hij. “Dat is een belangrijke ontdekking voor ons, en ik denk ook dat het heel opwindend is voor de paleoantropologie.”
Maar het formele wetenschappelijke onderzoek naar de resten zal waarschijnlijk nog maanden of misschien jaren in beslag nemen. Het team heeft bovendien nog niet bekendgemaakt in welke sedimentlaag de nieuw ontdekte skeletten werden gevonden, waardoor het momenteel nog niet mogelijk is om de ouderdom van de botten vast te stellen. Als ze in de laag werden gevonden waar ook de H. naledi-resten in 2015 werden gevonden, zijn ze vermoedelijk tussen de 236.000 en 335.000 jaar oud.
Hoewel het onderzoek naar de nieuwe botten nog maar net is begonnen, is het team voorzichtig optimistisch.
“We hebben verschillende mensachtige exemplaren opgegraven, op een plek onderaan de schacht, onder het huidige bodemoppervlak,” stelt paleoantropoloog John Hawks van de Amerikaanse University of Wisconsin-Madison, die deel uitmaakt van het Rising Starteam.
“Daarom durven we wel te zeggen dat het belangrijkste doel van deze opgraving in de Dinaledikamer mogelijk is bereikt.”
