Lees meer over de plaats van jouw eigen familiegeschiedenis in de evolutie van de mensheid met behulp van de DNA-kit Geno 2.0 van National Geographic.
De nieuwe “DNA-atlas” van Ierland biedt enkele verrassende inzichten in de wijze waarop historische koninkrijken de bevolking van het land hebben beïnvloed, en levert het eerste genetische bewijs voor relaties tussen de oude Ieren en de Vikingen.
Een team onder leiding van Gianpiero Cavalleri van het Royal College of Surgeons in Dublin stelde de nieuwe kaart samen op basis van genetische gegevens van 536 Ieren. In het onderzoek, dat is gepubliceerd in het tijdschrift Scientific Reports, werd voortgebouwd op het eerdere project People of the British Isles, waarin werd gekeken naar de afkomst van de plattelandsbevolking van England, Schotland en Wales. De gedachte was dat regionale verschillen zichtbaar zouden worden door daarnaast een aparte en gedetailleerde genetische kaart van Ierland samen te stellen.
Dit is wat het team ontdekte toen het onderzoek deed naar de afkomst van de Ieren tot aan de Bronstijd, zo'n 3500 jaar geleden.
Welke soort verschillen in het DNA ontdekten ze in Ierland?
Een van de belangrijkste vondsten was de verspreiding van inwoners die kwetsbaar waren voor complexe genetische afwijkingen. Zowel in Groot-Brittannië als Ierland kwam multiple sclerose bijvoorbeeld vaker voor naarmate je verder naar het noorden ging. En vergeleken met de rest van Europa, vinden we onder de Ierse bevolking procentueel meer taaislijmziekte, coeliakie en galactosemie, een ernstige stofwisselingsziekte waarbij de afbraak van suikers in zuivel, groenten en orgaanvlees wordt verhinderd.
Hoe weten ze dat allemaal?
Wetenschappers kijken naar variaties in DNA-segmenten die elkaar overlappen. Als in verschillende groepen overlappende segmenten worden gevonden die langer zijn, betekent dit dat deze genen relatief kort geleden aan het genoom zijn toegevoegd. En hoe korter de overlappende segmenten, des te ouder ze zijn. Miguel Vilar, hoofdwetenschapper van het Genographic Project van National Geographic, legt uit dat je het moet vergelijken met taartbeslag, dat bestaat uit cacaopoeder, olie en eieren. Als je het beslag één keer omroert – één generatie – zijn de verschillende lagen van ingrediënten nog steeds goed te herkennen. Maar als je de mix vijftig keer omroert en kneedt, wordt het één massa waarin de verschillende ingrediënten zeer moeilijk zijn te spotten.
Wat zegt het onderzoek over regionale verschillen binnen Ierland?
De onderzoekers hadden verwacht dat er verschillen tussen noord en zuid en oost en west zouden zijn, zoals je die ook in de afkomst van de bevolking in Europa en Groot-Brittannië ziet. Maar in Ierland vielen de genetische handtekeningen sterk samen met de vier oude koninkrijken van Ierland: Connacht, Leinster, Munster en Ulster. De genetische handtekening van Ulster is duidelijk anders dan die van de rest van het eiland. Dat is waarschijnlijk het gevolg van de kolonisatie tijdens de Plantation of Ulster in de zeventiende eeuw – een tijd waarin Ierse katholieken door de Engelse kroon van hun landerijen werden verdreven – en, recenter, van de nauwe banden tussen Schotland en Noord-Ierland.
De onderzoekers vonden overigens in heel Ierland de genetische handtekening van de Noorse Vikingen.
Ah, de Vikingen. Ze wisten toch al dat de Vikingen naar Ierland waren gekomen?
Dat blijkt inderdaad uit talloze aanwijzingen, zoals ruïnes, voorwerpen en Noorse achternamen. Maar deze kaart toont voor het eerst het genetische bewijs voor geslachtelijke relaties tussen de Ieren en Noren. De handtekeningen die we in Ierland zagen, lijken nog het meest op die van de noord- en westkust van Noorwegen, waarvandaan de meeste Vikingen vertrokken.
Hebben jullie nog andere beroemde voorouders in Ierse genen gevonden?
Het team heeft de moderne Ierse groep vergeleken met twee prehistorische genomen uit Ierland. Eén ervan was afkomstig van iemand die in het neolithicum, zo’n vijfduizend jaar geleden, in de buurt van het huidige Belfast leefde. Het andere was van iemand die in de late Bronstijd, tussen 2000 en 1500 v. Chr., op het eilandje Rathlin woonde. De wetenschappers hoopten dat ze een genetische affiniteit oftewel verwantschap zouden vinden tussen het genoom uit de Bronstijd en de moderne bewoners van het gebied waar de prehistorische botten waren gevonden. Maar nee. De oude genomen lieten hooguit zien hoe de verschillende moderne groepen van elkaar verschilden.
Hoe zal deze nieuwe kaart worden gebruikt?
Als je genetische informatie met geografische afkomst kunt verbinden, kunnen medische onderzoekers studie doen naar de reden waarom en de manier waarop iemand of een groep of een heel volk door bepaalde genetische afwijkingen wordt beïnvloed. Het is niet voldoende dat je weet dat je Iers bent. Onderzoekers willen ook graag weten of jouw DNA bijvoorbeeld is beïnvloed door een unieke genetische subgroep uit een bepaald gebied in Ulster.
Wat betekent dit alles voor mensen die niet in Ierland wonen?
Aangezien twintig tot dertig procent van de Amerikanen zeggen dat ze van Ierse afkomst zijn, zal het nieuwe onderzoek ook heel veel mensen buiten Ierland aanspreken. En als je voor een transplantatie een orgaan- of huiddonor nodig hebt, maakt het veel uit hoe goed jouw lichaam het nieuwe weefsel accepteert: hoe groter het verschil in verwantschap met de donor, des te korter de levensduur van het donorweefsel. En hoe minder verschillen in het genoom tussen jou en de donor, des te minder de afstotingsverschijnselen.
Wat gaan de onderzoekers nu doen?
De Ierse DNA-atlas is een lopend onderzoek en het team accepteert nog altijd DNA-donaties. Wanneer je aan de studie wilt meedoen, moeten al jouw acht overgrootouders binnen een straal van een kleine vijftig kilometer van elkaar in Ierland hebben gewoond – bevolkingsgegevens die je kunt vinden met behulp van de Genealogical Society of Ireland.
