Mexico is een land van rijke kleuren en levendige feesten, maar het is vooral in de deelstaat Oaxaca dat de inwoners hun aloude gebruiken en klederdracht in ere houden. Volgens de Mexicaanse fotograaf Diego Huerta, die zich wijdt aan het vastleggen en publiceren van deze rituelen, worden ze grotendeels voortgezet door de jongeren van Oaxaca, die trots zijn op het erfgoed van hun voorouders.
Elk jaar komen mensen uit de hele deelstaat Oaxaca in de maand juli bijeen om in de gelijknamige hoofdstad het festival van Guelaguetza te vieren, dat ook wel Los Lunes del Cerro (‘De maandagen van de Heuvel’) wordt genoemd. Alle zestien inheemse groepen van de regio komen bijeen om hun muziek en dans met anderen te delen, ter ere van de maïsgodin Centoetl. Het is een van de grootste feesten in de deelstaat, maar het is zeker niet de enige manier om kunst en muziek in Oaxaca te ervaren, want in deze regio worden het hele jaar door festivals gehouden en prachtige kostuums getoond.
In een interview met Huerta beantwoordde hij enkele van onze vragen over deze unieke Mexicaanse deelstaat en zijn tradities.
Waar in Mexico ben je opgegroeid? Kun je je nog de stoffen, klederdrachten en kostuums herinneren die je als kind om je heen zag?
Ik ben geboren in de stad Monterrey in de deelstaat Nuevo León. Het noordoosten van Mexico werd altijd al gekenmerkt door een gebroken relatie met de inheemse bevolking, zodat deze tradities daar vrijwel niet meer bestaan. Toen ik voor het eerst de Wixárika-indianen leerde kennen, in de bergen van de deelstaat Jalisco, kon ik dan ook niet geloven hoe prachtig hun klederdracht was. Vanaf dat moment besloot ik dat het tijd werd om ook zoveel mogelijk te weten te komen over de tradities in Oaxaca.
Kun je ons het verhaal achter de foto vertellen van de vrouw in de bloemenjurk en het vuurwerk in Oaxaca? Waar ging dat festival over?
Wanneer mensen een vrouw in traditionele Tehuana-klederdracht zien, denken ze meestal dat dat voor het festival is, maar dat is helemaal niet zo. De vrouw in het portret draagt haar traditionele gewaad, dat in de afgelopen eeuw nauwelijks is aangepast. De mannen achter haar worden toritos (stiertjes) genoemd. Ze gebruiken een voorwerp in de vorm van een stier, voegen er stof aan toe en zetten het in brand om vonken te creëren.
De regio Istmo de Tehuantepec in Oaxaca staat bekend om zijn vele feesten ter ere van katholieke beschermheiligen, waarbij duizenden vrouwen gekleed gaan in traditionele gewaden die door lokale ambachtslieden met de hand worden vervaardigd. De bloemen zijn geborduurd met zijdedraad op paarse stof en versierd met goudjuweeltjes die van generatie op generatie worden overgedragen. Ik moet erop wijzen dat het gebruik van goud geen demonstratie van status of macht is; het zijn eerder relieken die door families worden bewaard en aan de volgende generatie worden nagelaten.
Kun je ons iets vertellen over de hoofdtooi en hoe die is gemaakt? Wat drukt deze dracht uit?
De hoofdtooi is gemaakt van geplooide witte kant dat wordt gesteven zodat het stijf blijft. Het heeft zowel een religieuze als puur feestelijke functie. Wanneer vrouwen de kerk binnengaan, dragen ze hem omgekeerd om respect en bescheidenheid te tonen.
De kostuums voor de Duivelsdans lijken minder bewerkelijk en kleurrijk te zijn dan kostuums voor andere dansen. Kun je er iets meer over vertellen?
De Duivelsdans is typisch voor de kuststreek van Oaxaca. In het plaatsje Collantes, een van de dorpen waar de dans wordt opgevoerd, zijn veel ritmes en klanken uit Afrika overgeleverd. De kostuums staan voor de wijze waarop de slaven zich op bevel van hun bazen moesten kleden. Ondanks deze eenvoudige en bescheiden dracht wordt de rijkdom van de Afro-Mexicaanse culturen in al hun dansen getoond.
Hoe vaak en in welke context worden dit soort kostuums tegenwoordig nog gedragen?
In tegenstelling tot de rest van Mexico en grote delen van het Amerikaanse continent wordt in alle acht de regio’s van de deelstaat Oaxaca geregeld klederdracht gedragen, vooral door vrouwen. Daarbij zijn de kostuums in elk plaatsje weer anders, afhankelijk van de stoffen en kleuren.
De Mexicaanse fotograaf Diego Huerto woont in Austin, Texas. Deze foto’s verschenen eerder in Traveler’s 21 wereldplekken voor 2018. Bekijk meer van Huerta’s werk op zijn website.
