De vele jaren van slavernij en kolonialisme hebben diepe sporen achtergelaten in de Nederlandse maatschappij. De kettingen, de boeien, de zwepen... We hebben het ‘schuldige’ materiële erfgoed allemaal weleens gezien. Toch lijken discussies erover vandaag de dag een groter publiek te bereiken dan voorheen. Conservatoren en onderzoekers presenteren klassieke erfgoedcollecties in een nieuw licht. Wat vertellen die over hoe wij ons in het heden tot elkaar verhouden?

De discussie over de gevolgen van kolonialisme en slavernij leidt vaak tot ongemakkelijke gesprekken over discriminatie en racisme, waarbij emoties hoog oplopen. Onze band met het verleden is sterk beïnvloed door persoonlijke omstandigheden en ervaringen. Voor sommigen is het pijnlijk duidelijk dat denigrerende termen en kwetsende speculaties over ‘de ander’ worden gevoed door denkwijzen die stammen uit het koloniale verleden. Anderen nemen ze voor lief of geloven niet in een gezamenlijke geschiedenis.

We willen graag uiterlijke en culturele verschillen benoemen. Maar racisme gaat verder: het is een door de mens gemaakt machtssysteem, dat oppervlakkige fysieke verschillen een kwalitatieve waarde toekent, waarmee menselijke verhoudingen worden scheefgetrokken. Ras is geen biologisch gegeven, maar het is wel in bijna alle tijden en culturen een factor van betekenis.

Ras is een gedachtegoed dat uiterlijk koppelt aan cultuur, kleding, eetgewoonten, politiek en geschiedenis. Zo speelt bijvoorbeeld niet iedere zwarte persoon jazzmuziek, maar wordt jazz wel gezien als zwarte cultuur. Die aanname wordt problematisch als op basis daarvan conclusies worden getrokken worden over iemands positie in de maatschappij.