10x de meest ‘buitenaardse’ landschappen op aarde

De Ethiopische Danakil-depressie is onherbergzaam in het kwadraat. In dit verzonken vulkanische landschap wemelt het van de zure, hete bronnen, poelen van opborrelend lava, zoutpannen en uitlaten van giftige dampen. Maar in en rond de zwavelpoelen en schoorstenen die mineraalhoudende damp uitstoten, leven talloze organismen. Volgens wetenschappers is deze hel op aarde een uitstekende nabootsing van de oertijd op Mars.

Zo’n driehonderd meter onder het aardoppervlak is een warme, vochtige en gewoonlijk pikdonkere grot in de Mexicaanse Naica-mijn tot de nok toe gevuld met reusachtige selenietkristallen. Sommige kristalbalken zijn bijna tien meter lang en de dikste zijn vier meter breed. Nadat de ‘Cueva de los Cristales’ in 2000 was ontdekt, trok hij meteen de aandacht van wetenschappers die op zoek zijn naar extreme omgevingen waarin leven zou kunnen gedijen. In 2017 maakte Penelope Boston van de NASA bekend dat zij microben in de kristallen had aangetroffen, waarvan sommige al 50.000 jaar waren ingesloten.

Met zijn ruige zandsteenklippen en vermiljoenrode kleur is de Jordaanse Wadi Rum, een woestijn die in het Arabisch ook wel ‘Vallei van de Maan’ wordt genoemd, een van de meest buitenaardse landschappen op onze planeet. Het gebied heeft in meerdere Hollywood-films voor Mars ingestaan, waaronder in het scifi-succes The Martian. Ruimtevaartorganisaties gebruiken ook andere woestijnen in de buurt, zoals de Israëlische Negevwoestijn, voor trainingen in landschappen als die op Mars.

De Salar de Uyuni ligt verborgen in het Boliviaanse deel van het Andesgebergte en is de grootste zoutvlakte op aarde. Het gebied is zó oogverblindend wit dat het vanuit de ruimte is te zien; soms ligt er een dun laagje water op de zoutkorst van de vlakte, waardoor het oppervlak in één gigantische spiegel verandert. Micro-organismen die goed tegen zout kunnen, gedijen hier in extreem zout pekelwater.

Als de mens ooit op de maan of Mars zou gaan wonen, dan zou het een geweldig goed idee zijn om onze intrek in lavatunnels te nemen. Deze onderaardse gangen bieden een natuurlijke bescherming tegen schadelijke straling, stofstormen, micrometeorieten en extreme temperaturen, en ze zouden groot genoeg kunnen zijn om aan een volledige stad plaats te bieden. Op aarde trainen astronauten al voor missies naar lavatunnels.

De Zuidpool is een geliefde bestemming voor wetenschappers die buitenaardse oceanen willen onderzoeken. De dikke ijslagen die op en rond het continent liggen, verbergen een ijskoude zee die rijk is aan leven – een omgeving die vergelijkbaar zou kunnen zijn met oceanen op ijsmanen in het buitenste zonnestelsel, zoals Europa en Enceladus. Om in die verborgen buitenaardse oceanen naar leven te speuren ontwikkelen en testen wetenschappers robotonderzeeërs in wateren rond de Zuidpool.

Het Californische Mono Lake kan een beeld geven van hoe de Rode Planeet er vier miljard geleden uit kan hebben gezien, toen er stromend water op het Martiaanse oppervlak aanwezig was. Terwijl het water van het meer langzaam verdampt en zich terugtrekt, komen grillig gevormde torens van kalktuf (calciumcarbonaat) bloot te liggen. Wetenschappers gebruiken het meer om instrumenten te testen die op Mars zullen worden ingezet en om er de microben te bestuderen die in het extreem zoute en zure water leven.

Sinds 2003 gebruiken wetenschappers de Noorse Spitsbergen-archipel nabij de Poolcirkel als oefenterrein voor technologie die bestemd is voor Mars. Met zijn ijzige temperaturen, rotsontsluitingen, permafrost en vulkanische geologie doet Spitsbergen sterk denken aan diverse Martiaanse landschappen, zoals de beide polen van de Rode Planeet en zijn kraters rond de evenaar. In de Arctische omgeving proberen wetenschappers ook het chemische signaal van leven te onderscheiden.

In de Borup Fiord Pass, een gletsjervallei op het Canadese Ellesmere Island, ligt een stinkend stuk gelig ijs dat doet denken aan de oppervlakte van een van Jupiters manen, Europa. De buitenaardse, ijsmaanachtige omgeving van de gletsjer is het werk van zoutwaterbronnen die zwavel over de ijskorst uitsproeien. Wetenschappers die de gletsjer bestuderen, hebben er diverse microbiële koloniën gevonden en gebruiken het landschap om te proberen levensvormen op afstand te detecteren.

De Atacamawoestijn in Chili wordt geregeld gebruikt als nabootsing van Martiaanse landschappen: met een gemiddelde jaarlijkse neerslag van minder dan 25 millimeter is het een van de droogste plekken op aarde, en het terrein biedt uitstekende oefenterreinen voor rovers die bedoeld zijn om op Mars rond te rijden. Ondanks het extreme milieu zijn er talloze levensvormen gevonden in de bodem van de woestijn en in hooggelegen meren in de naburige bergen.