Vaak zijn de dingen niet wat ze lijken. In Arc 2000, het hoogstgelegen dorp in skigebied Les Arcs, komt tegelwijsheid goed van pas. En dus ben ik voorzichtig met het verwoorden van mijn indruk van deze brok Franse bouwwoede, op het eerste gezicht een litteken in het landschap.
Arc 2000, lastig te begrijpen
Ooit, voordat ik smaak had, vond ik Arc 1800 maar een lelijk ding. Ik was zeventien, voor het eerst op skivakantie, en kon niet vermoeden dat de modernistische architectuur van Arc 1800 en Arc 1600 een paar jaar later uitgeroepen zou worden tot Frans erfgoed van de twintigste eeuw.
Met die wetenschap staar ik nu naar de hoogbouw van Arc 2000 (het getal staat telkens voor de hoogte waarop het dorp ligt), een van de populairste skidorpen van Frankrijk. Het is een skiparadijs ontworpen voor de massa – lelijk en zielloos voor de een, architecturaal interessant voor de ander.
‘Het is zoals met moderne kunst: als je het niet kent, is het moeilijk te begrijpen,’ verklaart gids Cécile Romualdo, geboren en getogen in Bourg-Saint-Maurice, het dalstation van Les Arcs. ‘Al moet ik toegeven: Arc 2000 is niet volledig geslaagd, of toch niet volgens de oorspronkelijke plannen van Charlotte Perriand.’
Leestip: Tijdmachines bestaan niet? Voor archeologen komen de ijsgrotten in de Alpen behoorlijk in de buurt
Arc 2000 was ooit bedoeld als nieuw stijlicoon, na het succes van Arc 1600 en Arc 1800, maar op een gegeven moment kreeg het gemeentebestuur door dat rijke mensen liever wat grotere kamers wilden, net als zwembaden en wellnessruimtes. ‘Wat meer luxe dus. Dat strookte niet met Perriands socialistische visie: uniform, repetitief, ontdaan van franje en voor de massa,’ vervolgt Romualdo.
De diepvries van Les Arcs
Die massa is ruimschoots aanwezig in Les Arcs, dat bestaat uit de dorpen Arc 1600, Arc 1800, Arc 1950, Arc 2000, Villaroger en Peisey-Vallandry. En ook in het naburige La Plagne, dat samen met Les Arcs de wintersportgigant Paradiski (425 pistekilometers) vormt, het op twee na grootste skidomein van Frankrijk.
Leestip: De 6 mooiste Europese winterbestemmingen
Die drukte heeft overigens weinig met architecturale charme te maken, wel met klimaatverandering. Dat zit zo: lagergelegen gebieden doven langzaam uit door te hoge temperaturen en slechte sneeuw, dus zoekt de massa het hogerop. En veel hoger dan de Aiguille Rouge, met 3226 meter de hoogste berg in Les Arcs, vind je ze niet in de hele Tarentaise.
Die Aiguille Rouge is overigens wel een dingetje in Les Arcs. Het is namelijk het startpunt van de langste afdaling in het hele gebied, de 7,5 kilometer lange run naar Villaroger, het authentieke dorpje aan de schaduwzijde van Les Arcs.
‘Villaroger wordt ook weleens ‘the dark side’ genoemd, of de diepvries van Les Arcs, omdat het hier kouder is en we minder zon krijgen, wat als groot voordeel heeft dat de sneeuw hier langer goed blijft,’ vertelt de Antwerpse Ilse Delbaen, die samen met haar Britse man Clive een catered chalet uitbaat in Villaroger. ‘Wij noemen Villaroger trouwens zelf liever le paradis caché, ‘het verborgen paradijs’. Van massatoerisme is hier nog geen sprake, al start binnenkort de bouw van een gloednieuwe lift richting Arc 2000.’
Ezels & gondels
Villaroger is authentiek, pittoresk en ligt voor een groot deel in het bosrijke Parc Nationale de la Vanoise. Van massieve betonnen woonblokken is hier geen sprake; alpien modernisme is er een scheldwoord. In het dorp zwaaien twee ezels de scepter, samen met een kudde geiten uit de lokale chèvrerie, die kaas van topkwaliteit oplevert die zelfs in chique Parijse restaurants wordt geserveerd.
‘Villaroger wordt ook weleens ‘the dark side’ genoemd, of de diepvries van Les Arcs, omdat het hier kouder is en we minder zon krijgen, wat als groot voordeel heeft dat de sneeuw hier langer goed blijft.’ – Ilse Delbaen, chaletuitbater in Villaroger.
Villaroger is wat je verwacht van de Franse Savoye. Ook Peisey-Vallandry, helemaal aan de andere kant op de pistekaart, is zo’n authentiek Frans bergdorp vol tradities en charme. Totdat je plots voor de ingang van de Vanoise Express staat, de ultramoderne gondelbaan die Les Arcs met La Plagne verbindt. Twee rauwe betonnen torens zuigen wintersporters naar binnen en spugen ze aan de overkant weer uit.
Mooi lelijk
Net als Villaroger heerst er in Peisey-Vallandry relatieve rust, zelfs in het hoogseizoen. In dit stukje van Les Arcs liggen bovendien de fijnste pistes, die skiërs en snowboarders tussen besneeuwde boomtoppen jagen en hen uiteindelijk deponeren in een sfeervol dorpje.
Neem je op de Myrtilles, de mooiste piste in het hele gebied, een afslag naar rechts, dan zoef je zo Arc 1800 in, waar ik ooit mijn wintersportmaagdelijkheid verloor. Om architectuur gaf ik weinig, om après-ski des te meer. Maar nu de wilde jaren achter de rug zijn, en de herinneringen eraan (gelukkig) grotendeels ondergesneeuwd, staar ik naar de enorme gebouwen en vind ik een vleugje schoonheid in de lelijkheid.
Leestip: Winterkamperen in IJsland? Hier liep ik tegenaan
‘Arc 1800 en Arc 1600 zijn de twee belangrijkste verwezenlijkingen van Charlotte Perriand, die de ‘muze van Les Arcs’ wordt genoemd en ooit de rechterhand was van een nog bekendere architect: Le Corbusier,’ aldus gids Romualdo.
‘Perriand heeft hier uiteindelijk twintig jaar gewerkt. Dit was haar levenswerk, ze gebruikte Les Arcs als haar architecturaal laboratorium. Wist je dat zij verantwoordelijk was voor de groeiende populariteit van de open keuken? Als feministe weigerde ze vrouwen op te sluiten in een keuken, en dus creëerde ze in elk van deze gebouwen open keukens. Een erg vooruitstrevend idee in 1968,’ vervolgt ze.
Een van de meest iconische gebouwen in Les Arcs is zonder twijfel La Cascade, het appartementsblok in Arc 1600 dat tegen de berg lijkt te leunen om elk balkon evenveel oppervlakte en zonneschijn te geven (te zien op de foto bovenaan). Leuk feit: nog niet zo lang geleden (lees: vijf tot tien jaar), toen Les Arcs zich nog een beetje schaamde voor zo’n overdaad aan modernisme, kon je hier in Arc 1600 zo’n Charlotte Perriand-appartementje op de kop tikken voor dertigduizend euro.
‘Als feministe weigerde ze [Charlotte Perriand] vrouwen op te sluiten in een keuken, en dus creëerde ze in elk van deze gebouwen open keukens. Een erg vooruitstrevend idee in 1968.’ – gids Cécile Romualdo.
Had ik dat in 1997 geweten, was ik nu een trotse eigenaar van buitenlands vastgoed. Toch zou ik dan wellicht voor een van Les Chalets Pointus zijn gegaan, de prachtige, stervormige cabins in de bossen aan de rand van Arc 1600, met panoramisch uitzicht op de bergen. Afijn, dat geheel terzijde.
Een plek voor avonturiers
Met al die architectuur uit de jaren zestig en zeventig zou je bijna vergeten dat er in Les Arcs ook nog af en toe wat nieuws gebouwd wordt. Zo werd er vijf jaar geleden boven op de Aiguille Rouge ‘La Passerelle de l’Aiguille Rouge’ neergepoot, een loopbrug van 35 meter met een glazen reling aan beide zijden die zowel betovering als doodsangsten veroorzaakt.
Hoe dan ook is het 360 gradenzicht op 3226 meter hoogte onwaarschijnlijk: op een heldere dag kijk je zo van de Mont Blanc en de rest van de Alpen helemaal tot de uitlopers van de Jura. Adrenalinejunkies kunnen terecht op de nieuwe Aiguille Rouge Zipline, een van de steilste tokkelbanen van Europa, waarmee je met 130 kilometer per uur naar beneden stort en uiteindelijk weer landt in Arc 2000.
En daar sta ik dan weer en staar nogmaals naar het maffe dorp dat zich voor me uitstrekt. Het noopt me tot tegelwijsheid: alles heeft z’n schoonheid, alleen niet iedereen ziet dat altijd.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
