De maan zal in april met meerdere planetaire partners dansen en daarbij zowel ’s ochtends als ’s avonds voor interessante kosmische combi’s zorgen. Nu de nachten op het noordelijk halfrond warmer worden, kunnen nachtkijkers die erop uit gaan, genieten van een lentespektakel: een fraaie meteorenzwerm vanuit het sterrenbeeld Lyra de Lier.
Dus stof die verrekijker af en streep deze datums aan in jouw astronomiekalender voor april!
Mars passeert de Plejaden – 1 april
Een prachtige ontmoeting tussen de oranje getinte planeet Mars en de sterrenhoop de Plejaden zal nachtkijkers begroeten zodra de avond valt op deze eerste dag van de maand. Beide objecten zullen de westelijke nachthemel beheersen en door slechts drie booggraden van elkaar gescheiden zijn, een tussenruimte die je kunt bedekken door de drie middelste vingers op armlengte te houden.
Wie de kans krijgt, moet zeker ook de Plejaden met een verrekijker of amateur-telescoop gaan bewonderen. Deze open sterrenhoop, die ook wel het Zevengesternte wordt genoemd, is ten opzichte van de Aarde een van de dichtstbijzijnde clusters, op een afstand van zo’n driehonderd lichtjaar. Hoewel de sterrenhoop voor zover bekend circa duizend sterren omvat, is hij vernoemd naar de Plejaden of ‘Zeven Zusters’, de zeven heldere sterren die gemakkelijk met het blote oog te zien zijn, zelfs vanuit de helder verlichte steden van tegenwoordig.
De maan ontmoet Venus – 2 april
Vroege vogels zullen op 2 april verrast worden op een ontmoeting tussen de als een ster, helder schijnende planeet Venus en de afnemende maansikkel. Het duo zal ongeveer een uur vóór plaatselijke zonsopgang in de zuidoostelijke nachthemel hangen.
Pallas in oppositie – 9 april
Een van de grootste asteroïden die ons bekend is, ‘2 Pallas’, zal zich op 9 april van zijn helderste kant aan de nachthemel tonen en dus gemakkelijk te zien zijn wanneer hij langs een van de felste sterren aan de noordelijke voorjaarshemel zal scheren. Op een afstand van zo’n 236 miljoen kilometer van de Aarde zal deze reusachtige ruimterots officieel ‘in oppositie’ staan, wat betekent dat hij gezien vanaf de Aarde pal tegenover de zon staat. Pallas is ongeveer 525 kilometer in doorsnede en is de komende weken zelfs vanuit buitenwijken met lichtvervuiling met een verrekijker goed te zien.
Momenteel ‘zeilt’ Pallas aan de zuidoostelijke nachthemel door het heldere sterrenbeeld Boötes (de Ossenhoeder) en staat vlakbij de helder-oranje ster Arcturus; de schijnbare ruimte tussen hun posities aan het firmament is ongeveer gelijk aan de breedte van een vuist op armlengte.
Dat maakt deze ster een goede gids om de asteroïde op te sporen. Rond plaatselijk middernacht – wanneer het sterrenbeeld zijn hoogste punt aan de nachthemel bereikt – kun je een verrekijker gebruiken om op Arcturus in te zoomen. Omdat je in dit stukje nachthemel heel veel lichtpuntjes ziet die er hetzelfde uitzien, kun je de asteroïde het best identificeren door te letten op zijn verplaatsing. Maak een schetsje van de circa twaalf sterren die je goed kunt zien. Bekijk hetzelfde groepje sterren na een halfuur nogmaals en maak dan opnieuw een schetsje. De enige ‘ster’ die van plaats is veranderd, is Pallas.
Slag van de rode bollen – 11 april
Nachtkijkers zal het op 11 april rood voor de ogen worden, wanneer twee van de helderste en roodste hemellichamen in hetzelfde stukje van de nachthemel samenscholen. Kijk na het vallen van de avond in westelijke richting om de Rode Planeet te spotten. Mars nadert de veel helderder rode ster Aldebaran, die ook wel het ‘oog’ van het sterrenbeeld Taurus de Stier wordt genoemd. Het kosmische duo zal door ongeveer zeven booggraden van elkaar gescheiden zijn, een ruimte die iets breder is dan een vuist op armlengte.
Hoewel ze als lichtpunten aan de nachthemel misschien op elkaar lijken, is Mars driemaal zo klein als de Aarde en staat op ruim driehonderd miljoen kilometer van de Aarde; de ster Aldebaran is een rode reus die vele malen groter is dan de zon en op een afstand van 65 lichtjaar van ons vandaan staat.
Lyriden-meteorenzwerm – 22 april
In de late uurtjes op de ochtend van 22 april zal de meteorenzwerm van de Lyriden zijn hoogtepunt bereiken. Onder ideale, donkere omstandigheden zou je tijdens deze jaarlijks terugkerende meteorenzwerm tussen de 15 en 20 ‘vallende sterren’ per uur kunnen zien. Maar dit jaar krijgen nachtkijkers te maken met de afnemende, bijna-volle maan – slechts drie dagen na volle maan– die kort vóór plaatselijk middernacht opkomt. Dat betekent dat de minder heldere ‘vallende sterren’ rond het krieken van de dag zullen wegvallen tegen het felle schijnsel van de maan. De beste kans om de zwerm goed te zien is waarschijnlijk in de donkerdere uren van de late nacht, op 21 en 22 april.
Afzonderlijke ‘vallende sterren’ zullen uit de richting van het sterrenbeeld Lyra de Lier lijken te komen, vandaar de naam van de zwerm. De meteoren lijken vanuit een radiant nabij de heldere ster Vega te stralen, die kort voor zonsopgang bijna pal boven ons aan de nachthemel staat.
De Lyriden staan ook bekend om hun verrassende oprispingen, zoals de zwerm van 1982, toen er in één uur tijd wel 250 meteoren werden gespot. En de lichtshow die in 1922 boven Europa werd weggegeven, is legendarisch: er werden toen rond de vijfhonderd ‘vallende sterren’ per uur waargenomen. Dit soort spektakels kunnen niet worden voorspeld, dus de enige manier om er zeker van te zijn dat je erbij bent áls het gebeurt, is om erop uit te gaan en omhoog te kijken.
De maan en Jupiter – 23 april
Op de 23e zullen vroege vogels de afnemende bijna-volle maan vlak langs de heldere planeet Jupiter zien schuiven. Het kosmische duo zal minder dan twee booggraden van elkaar lijken te staan, wat betekent dat je beide objecten met slechts twee vingers op armlengte kunt bedekken. De ontmoeting biedt een fraaie gelegenheid om foto’s te maken, want het paar zal ongeveer drie kwartier vóór lokale zonsopgang laag aan de zuidwestelijke nachthemel staan.
De maan en Saturnus – 25 april
Slechts een paar dagen na Jupiters ontmoeting met onze maan zal de magnifieke planeet Saturnus aan de beurt zijn om onze natuurlijke satelliet te ontmoeten. Kijk hoe de heldere maan rond zonsopgang hoog aan de zuidelijke nachthemel op minder dan een halve booggraad van de sterachtig schijnende, geringde planeet komt te staan. Wie de kans krijgt, moet zeker ook de verrekijker op Saturnus richten om de beroemde ringen rond de gasreus te spotten.
Veel kijkplezier!
Andrew Fazekas, de ‘Night Sky Guy’, schreef het boek Star Trek: The Official Guide to Our Universe en de tweede uitgave van de gids The Backyard Guide to the Night Sky. Volg hem op Twitter en Facebook.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
