Als een persoon meer dan een jaar in vegetatieve toestand verkeert, gaat men ervan uit dat dit zo blijft – hij zal nooit meer “iemand” worden.
Daarom is het zo verrassend dat Franse onderzoekers in staat waren om het bewustzijn van een patiënt te stimuleren die al 15 jaar in vegetatieve staat was als gevolg van een auto-ongeluk. De hersenen zouden niet zo werken.
Door een apparaat in de borst van de patiënt te plaatsen, stimuleerden de onderzoekers de vagus nervus van de 35 jaar oude man. Deze loopt vanaf het hoofd tot aan de onderbuik en zorgt voor alertheid en aandacht.
Nadat de nervus vagus een maand lang iedere dag gestimuleerd werd, ging de plotselinge vooruitgang van de man alle verwachtingen te boven. Laat het team deze week weten aan Current Biology.
Dit is wat we weten over de nieuwe behandeling en wat het betekent voor vegetatieve patiënten.
Wat is in vegetatieve staat verkeren precies?
Iemand in een vegetatieve staat kan zelfstandig ademen en heeft perioden van alertheid, maar is zich niet bewust van zijn omgeving en kan niet communiceren of reageren op prikkels van buitenaf. “Ze maken geen deel uit van de samenleving”, legt hoofdonderzoeker Angela Sirigu van het Instituut voor Cognitieve Wetenschap in Lyon, Frankrijk, uit.
Het verschil met iemand in coma is dat daarbij de ogen van een persoon zijn gesloten; je kunt herstellen van een coma en volledig besef terugkrijgen. Bij iemand in coma is het ook mogelijk dat er een overgang plaatsvindt naar minimaal bewustzijn, vegetatieve staat of dat het locked-in syndroom zich ontwikkelt. Een persoon is dan wel bij bewustzijn maar kan niet communiceren.
Het is moeilijk in te schatten hoeveel mensen er op dit moment in vegetatieve staat verkeren. De U.S. Centers for Disease Control and Prevention geven deze informatie niet weer op hun website en de telefoon werd niet meteen beantwoord.
Dus, werd de man ineens wakker na 15 jaar?
Nee. Het was geen scene uit een soap, maar zijn vooruitgang was wel verrassend. In medische termen gesproken veranderde zijn conditie van vegetatief naar minimaal bewustzijn. Na een maand stimulatie van de nervus vagus kon de man reageren op simpele commando’s. Zo kon hij zijn hoofd langzaam van links naar rechts draaien, vertelt Sirigu.
Hij kon langer wakker blijven dan daarvoor wanneer een therapeut hem voorlas. Ook reageerde hij op het zien van dreiging, zoals het wijd opensperren van zijn ogen wanneer iemand plotseling dichtbij kwam, gaat Sirigu verder. Mensen in vegetatieve staat reageren daar helemaal niet op.
De vooruitgang van de man was ook te zien op hersenscans: er was meer communicatie tussen verschillende gebieden in de hersenen en vergrootte stofwisselingsactiviteit.
Kan het herstel van de man toeval zijn?
Waarschijnlijk niet. De onderzoekers hebben speciaal voor een patiënt gekozen wiens conditie al zo lang in dezelfde staat is, dat de kans op verbetering niet meer aanwezig is.
Hoe hebben de onderzoekers de nervus vagus gestimuleerd?
Activatie van de zenuw genereert signalen in de zogenoemde noradrenergene baan, die cruciaal is voor opwinding, alertheid en de vecht-of-vlucht reactie. Nervus vagus stimulatie wordt al gebruikt om epilepsie en af en toe depressies en neurologische aandoeningen te behandelen. De techniek is eerder al getest op mensen met traumatisch hersenletsel.
Uzma Samadani, die nervus vagus stimulatie op patiënten met matig hersenletsel gebruikt, is blij met de Franse resultaten. “Ik ben absoluut voor deze richting van onderzoek,” laat Samadani, professor aan de Universiteit van Minnesota Instituut voor Neurochirurgie, via email weten.
“Ik geloof dat we niet volledig begrijpen hoe de werking van verzwakt bewustzijn in verband staat met letsel, maar nervus vagus stimulatie is in deze specifieke case-report veelbelovend.”
En anderen die ernstig hersenletsel hebben?
Hoewel dit geval opmerkelijk is, is het maar een enkel voorbeeld. De onderzoekers zullen hun bevindingen moeten bevestigen bij meerdere patiënten om te kunnen zien hoe nervus vagus stimulatie kan bijdragen om vegetatieve patiënten bij bewustzijn te brengen.
Als de methode blijkt te werken bij een grotere populatie, krijgen mensen die nu in vegetatieve staat verkeren in ieder geval weer de mogelijkheid om te communiceren. Nervus vagus stimulatie zal waarschijnlijk meer effect hebben kort nadat er traumatisch hersenletsel is ontstaan, voegt Sirigu toe. Dit wordt een volgende keer onderzocht.
“Hoe sneller we het kunnen stimuleren, des te sneller we ons kunnen inmengen met lichamelijke functies en zorgen voor een soort psychologische balans,” zegt ze.
Is deze man echt beter af nu hij zich bewust is van zijn conditie?
Dat is moeilijk te zeggen. Zijn familie heeft geweigerd om te praten over zijn voortgang, maar Sirigu is optimistisch: “Het is altijd beter om het te weten dan je niet weet wat anderen met je doen en tegen je zeggen. Ik zou me er in elk geval liever bewust van zijn.”
