Toen Julie McKenna in 2007 in het Australische plaatsje Mildura aankwam bij het plaatselijke ziekenhuis was ze amper nog aanspreekbaar. Haar ledematen waren koud en zaten vol vlekken, haar gezicht kleurde paars. Dokters constateerden al snel dat Julie leed aan septische shock: bacteriën in haar bloedbaan vielen haar lichaam aan. Het kostte de artsen twee weken om de boosdoener te vinden: Capnocytophaga canimorsus, een veelvoorkomende bacterie in het speeksel van honden en katten.

Pas na de diagnose herinnerde Julie zich dat ze een paar weken eerder haar linkervoet had verbrand aan kokend water. De schade viel mee en dus zag ze er geen kwaad in dat haar foxterriërpup de wond likte. Antibiotica bracht redding, maar de doktoren hadden wel Julies linkerbeen tot de knie moeten amputeren, net als een deel van haar rechtervoet en al haar vingers.

Wat zegt de wetenschap erover?

Als er iemand is die zich heeft verdiept in de bek van een kat of hond, is het Floyd Dewhirst, bacterieel geneticus aan het Forsyth Institute en hoogleraar orale geneeskunde aan Harvard University. Dewhirst doet onderzoek naar het orale microbioom – alle bacteriën die in de mond leven – van mensen, honden en katten.

Dat de bacteriële ecosystemen van mens en dier zo sterk van elkaar verschillen, is een van de belangrijkste redenen waarom we infecties kunnen oplopen van onze huisdieren, zegt Dewhirst. ‘Slechts vijftien procent van de bacteriesoorten in de mensenmond en hondenbek komen overeen,’ zegt hij. Daardoor zijn veel bacteriën uit een hondenbek moeilijk te bedwingen door ons immuunsysteem.

Hondenkwijl: alleen schadelijk of ook genezend?

Toch zijn er tal van overleveringen waarin hondenkwijl wordt neergezet als genezend in plaats van schadelijk. Honden zouden wonden hebben gelikt bij de oud-Griekse tempel van Asklepios, de god van genezing. En in een bekende legende wordt beweerd dat honden werden inzet om wonden van gewonde soldaten van het leger van Caesar schoon te likken.

Mocht dat daadwerkelijk zijn gebeurd, dan was dat geen goed idee. Hoewel de bek van een hond of kat verschillende antibacteriële bestanddelen bevat, is de tong van een huisdier zeker geen magisch geneesmiddel.

Onderzoeken uit 1990 en 1997 toonden aan dat hondenkwijl een milde antibacteriële werking heeft. Het ging daarbij echter om honden die andere honden likten, niet om honden die mensen likten. Een soldaat die in 2016 zijn wond liet likken door een hond lag zes weken in coma terwijl vleesetende bacteriën zich uitleefden.

Moet je je zorgen maken na een beet of lik?

Ongeveer tien tot vijftien procent van de hondenbeten en de helft van de kattenbeten veroorzaakt een infectie. Soms zijn de gevolgen dodelijk: uit onderzoek blijkt dat 26 procent van de mensen die een C. canimorsus-infectie oploopt, dat niet overleeft.

Toch hoeven mensen met huisdieren niet in paniek te raken. In de meeste gevallen zal onze huid en ons immuunsysteem bescherming bieden tegen schadelijke bacteriën die huisdieren met zich meedragen. Voor mensen met een zwakker immuunsysteem, onder wie baby’s en ouderen, is meer voorzichtigheid geboden. Dus voor dierenliefhebbers geldt: was je handen en denk even na voordat je een natte lebber van een hond of kat accepteert.