Wat hebben gekarameliseerde appels, een dennenbos en schone was met elkaar gemeen? Niet bijster veel, behalve dan dat alle drie op de glazen verpakking van een geurkaars staan afgebeeld. Nu de herfst weer is aangebroken, gaan de waxinelichtjes en dinerkaarsen als warme broodjes over de toonbank. De Hema en Blokker staan er vol mee. Maar let wel: die geurige gezelligheid heeft een prijs.
‘Geur is slechts een fractie van wat een geurkaars allemaal afgeeft,’ zegt KNO-arts Marta Becker van gezondheidsorganisatie Clarity ENT, nabij Philadephia (VS). Dit is waarom er aan geurkaarsen een luchtje zit.
Afvalstoffen in de lucht
Bij het branden van een kaars vindt er een onvolledige verbranding plaats: dat gebeurt als er te weinig zuurstof aanwezig is om een brandstof er volledig mee te laten reageren. Doordat de brandstof niet helemaal in moleculen wordt gesplitst, ontstaan er afvalproducten, zoals koolstofdioxide en kleine zwarte roetdeeltjes. En die kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid.
De manier waarop een vlam brandt, kan van invloed zijn op de chemische samenstelling van de uitgestoten deeltjes, aldus Richard Corsi, decaan bij het College of Engineering van de University of California, Davis. Bij een flikkerende vlam, of bij een vlam die net gedoofd is, ontstaat er bijvoorbeeld meer roet – een mengsel van onder meer koolstof, vluchtige chemicaliën en teerachtige stoffen. Een vlam die stabiel brandt produceert deze afvalstoffen minder.
Allergisch voor een kaars?
Ook de houder waarin je je kaars brandt, kan aan de luchtvervuiling bijdragen, aldus Hans Plugge, directeur bij toxicologie- en risicobeoordelingsbedrijf Safer Chemical Analytics. Hoe hoger de rand boven de lont uitsteekt, hoe waarschijnlijk dat de kaars roet produceert. Door de hoge houder krijgt de vlam minder zuurstof, legt hij uit.
En hoe gezellig ook: die lekkere appelkaneel- of lavendellimoengeur kan dus ook op je longen werken. Geurkaarsen kunnen bepaalde essentiële oliën afgeven, waaronder citronella, waar mensen die daar gevoelig voor zijn een allergische reactie van kunnen krijgen. Of een kaars van ‘volledig natuurlijke ingrediënten’ is gemaakt of niet, maakt daarvoor geen verschil. ‘Die zogenaamde natuurlijke extracten zijn vaak zelfs krachtigere allergenen dan synthetische geurstoffen,’ aldus Plugge. ‘Die laatste zijn namelijk vaak speciaal gemaakt om antiallergene eigenschappen te hebben.’
Ook natuurlijke was is vervuilend
Ondanks dat veel kaarsproducenten het tegendeel beweren, geven álle kaarsen zowel roet als vluchtige organische stoffen (ook wel VOS genoemd) af. Oók als ze van natuurlijke bijenwas, soja of paraffine zijn gemaakt, veroorzaken kaarsen een zekere mate van luchtvervuiling binnenshuis.
Wat je kunt doen om je kans op een allergische reactie te minimaliseren? ‘Vermijd kaarsen die uit iets anders dan was en een lont bestaan,’ aldus Plugge. ‘Elk toegevoegde ingrediënt zal de kans op een allergische reactie vergroten.’ De gezondheidseffecten kunnen variëren van netelroos tot eczeem en van migraine tot astma-achtige symptomen.
Om de gezondheidsrisico’s die kaarsen met zich meebrengen beter in kaart te brengen, is er meer onderzoek nodig, zegt Plugge. ‘We weten veel over de gezondheidseffecten van bijvoorbeeld tabaksrook of wierook, maar op kaarsen is nog te weinig licht geschenen. Wat de precieze gezondheidsrisico’s zijn, zal de toekomst moeten uitwijzen.’
