Als er op de verpakking van een bak vanille-ijs staat dat er natuurlijke smaakstoffen inzitten, komt die smaak dan tussen de billen van een bever vandaan? Anders gezegd: zit er echt bevergeil in vanille-ijs?
Wat is bevergeil?
Bevergeil, ook wel castoreum genoemd, is een gele, stroperige substantie die bevers uitscheiden uit de castorklier, die naast de anus zit. Bevers gebruiken dit stofje vooral als communicatiemiddel, om hun territorium af te bakenen. ‘Castoreum heeft een heel kenmerkende geur: een beetje muskusachtig, maar zoet,’ zegt beverkenner Róisín Campbell-Palmer. ‘Ook als je geen bevers ziet, verraadt de geur dat ze er zijn.’
Bevergeil als medicijn
Het gebruik van bevergeil in alledaagse producten is niet nieuw. Hippocrates beschreef de geneeskrachtige eigenschappen van castoreum al in 500 voor Christus. Het uitscheidingsproduct wordt al tweeduizend jaar gebruikt om verschillende ziekten te bestrijden, zoals koorts, maagproblemen en psychische aandoeningen. Ook wordt het gebruikt in zeep en crèmes en toegevoegd aan sigaretten om de geur te versterken.
‘In de Romeinse tijd was bevergeil vaste prik in het medicijnkastje van veel mensen,’ aldus Michelle Francl, die als scheikundige is verbonden aan het Bryn Mawr College in de Verenigde Staten.
De populariteit van castoreum als medicijn komt waarschijnlijk door de chemische samenstelling. Bevergeil kan meer dan 75 verschillende chemische verbindingen bevatten. Daarnaast bevat het ook salicylzuur, dat pijn kan verlichten. De vetzuren in castoreum maken het een geschikt ingrediënt voor in huidcrèmes.
Bevergeil als smaak- en geurstof
Even terug naar dat vanille-ijsje: sommige moleculen in bevergeil lijken qua structuur op vanilline, de stof in vanilleorchideeën die verantwoordelijk is voor de kenmerkende vanillesmaak. Vandaag de dag is dit natuurlijke smaakmiddel minder populair. ‘Bevergeil is prijzig. Ik geloof echt niet dat het in vanille-ijs zit,’ zegt Francl. Volgens haar zijn vanille-extracten vooral afkomstig van vanilleorchideeën.
Naast dat het gebruik van bevergeil kostbaar is, is het ook niet bepaald diervriendelijk. Voordat castoreum kan worden gebruikt, moeten bevers worden gevangen en gedood. Vervolgens moet je hun castorklieren verwijderen, drogen en pletten. Daarna kun je met alcohol castoreum uit de klieren ontrekken, vergelijkbaar met hoe vanille uit de plant wordt gehaald, zegt Francl.
In de Europese Unie zijn bevers inmiddels een beschermde diersoort. Als er bevergeil in een product zit, kan dit dus niet afkomstig zijn van een Europese bever. Dat wil niet zeggen dat het gebruik van bevergeil als smaak- of geurstof helemaal niet meer voorkomt in Nederland en België. Castoreum is wettelijk toegestaan voor gebruik in levensmiddelen. Soms staat dit vermeld op de ingrediëntenlijst van een product. Maar er kan ook simpelweg natuurlijk aroma staan. Waaruit dat dan precies bestaat, blijft gissen. Dus ja, er kan bevergeil in jouw vanille-ijs zitten. Maar heel groot is die kans niet.
Ook in koffie zitten soms merkwaardige ingrediënten: kopi loewak, de duurste koffie ter wereld, bevat de keutels van de civetkat.
