Kopi loewak is de duurste koffie ter wereld en... wordt gemaakt van poep. Of beter gezegd: van koffiebonen die gedeeltelijk zijn verteerd en vervolgens worden uitgepoept door de civetkat, een klein roofdier. De enzymen in zijn spijsvertering veranderen de structuur van de eiwitten in de koffiebonen, wat zorgt voor een zachte smaak.
De civetkat: van ongedierte naar toeristische attractie
De civetkat komt voor in Zuidoost-Azië en in Afrika ten zuiden van de Sahara. Aanvankelijk leek de handel in civetkoffie, zoals kopi loewak ook wel wordt genoemd, goed nieuws voor deze beestjes. Zo zette men zich in Indonesië steeds vaker in voor de bescherming van de gewone palmcivetkat, omwille van zijn kostbare uitwerpselen.
Maar met de toenemende populariteit van civetkoffie en de groei van het toerisme in Indonesië worden steeds meer wilde civetkatten opgesloten in hokken op koffieplantages. Deels om de productie van koffie, maar ook om een toeristisch slaatje te slaan uit betalende toeristen die de dieren willen zien.
Het dierenleed dat schuilgaat achter kopi loewak
Onderzoekers van de University of Oxford en World Animal Protection in Londen brachten de leefomstandigheden in kaart van bijna vijftig wilde civetkatten die in kooien werden gehouden op zestien plantages op Bali. De resultaten werden in 2016 gepubliceerd in Animal Welfare en schetsen een somber beeld.
Geen van de plantages die werden bezocht, voldeed aan basale regels op het gebied van dierenwelzijn. De hokken waren te klein en vies. Daarnaast hadden veel civetkatten geen toegang tot schoon drinkwater en leefden ze afgezonderd van soortgenoten. Bovendien werden ze overdag blootgesteld aan lawaai van verkeer en toeristen, wat voor nachtdieren als de civetkat erg storend is.
Kopi loewak van wilde of gekooide civetkatten?
En dat allemaal voor een luxeproduct – en nog een tweedehandsje ook. Wat kopi loewak koffie zo bijzonder maakt, is dat wilde civetkatten de lekkerste koffiebessen uitkiezen om op te eten. Een kopje kopi loewakkoffie is behoorlijk prijzig, in Nederland kost een kop al snel tien euro. Dat komt door het intensieve productieproces: het verzamelen van de poep van wilde civetkatten kost veel tijd.
Los van de talloze ethische bezwaren zorgt het houden van civetkatten in gevangenschap voor een mindere kwaliteit koffie. Desondanks bestaat er geen keurmerk om vast te stellen dat een zak kopi loewak afkomstig is van poep van wilde of gekooide civetkatten.
Geen keurmerk in de toekomst?
Toezichthouders die toezien of koffie op een duurzame manier wordt verbouwd, weigeren kopi loewak dan ook te certificeren. Het duurzame landbouwcertificaat van het SAN (Sustainable Agriculture Network) verbiedt het jagen en vangen van wilde dieren op boerderijen. Het verbod op gekooide civetkatten is opgenomen in de SAN-richtlijnen voor koffie in Indonesië.
Alex Morgan van Rainforest Alliance, dat zich inzet voor duurzame landbouw en het tegengaan van ontbossing, zegt dat het onbegonnen werk is om kopi loewak te certificeren. Het is simpelweg niet met zekerheid vast te stellen of bonen afkomstig zijn van dieren in het wild of niet. ‘Mijn persoonlijke advies is om het product links te laten liggen,’ zegt hij. ‘Het is meer dan waarschijnlijk afkomstig van gekooide productie.’
