27 maart 2016

Japan is het contact verloren met zijn nieuwe ruimtetelescoop. Het ruimteschip, dat een instrument van NASA vervoerde, moest het hoogenergetische heelal registreren met behulp van röntgen- en gammastralen, en objecten als enorme zwarte gaten en sterrenclusters observeren.

Radarwaarnemingen geven aan dat Hitomi, die op 17 februari in een lage baan rond de aarde is gelanceerd, in minstens vijf stukken is gebroken. De baan van de telescoop veranderde sterk op zaterdag nadat het schip contact met de aarde verloor. Volgens astrofysicus Jonathan McDowell betekent dit dat er een “energetische gebeurtenis” heeft plaatsgevonden, niet alleen een simpele communicatiestoring. ”Communicatieverlies + veranderde baan + radarwaarneming van 5 brokstukken is veel erger dan alleen communicatieverlies,” tweette McDowell van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics.

Het is niet duidelijk wat er precies is gebeurd aan boord van de Hitomi. Wetenschappers onderzoeken de situatie en het Japanse ruimtevaartinstituut JAXA meldt dat er een zwak signaal uit het ruimteschip is ontvangen. Dat betekent dat de 5 door de radar waargenomen stukken bijvoorbeeld isolatiemateriaal zijn in plaats van grotere stukken als gevolg van een rampzalige explosie; het is ook mogelijk dat het ruimteschip om zijn as slingert, zegt McDowell, en dat signalen van Hitomi periodiek de aarde bereiken.

Ondanks al het slechte nieuws is het ruimteschip misschien nog niet verloren. ”Ik heb de hoop nog niet opgegeven”, zegt McDowell. Hij merkt daarbij op dat even rampzalige situaties in het verleden tot een goed einde zijn gebracht. “We hebben maandenlang geen contact gehad met SOHO, maar hebben het contact daarna volledig kunnen herstellen. Bij ALEXIS was een zonnepaneel afgebroken en het schip tuimelde om zijn as, maar leerden wetenschappers hoe ze het moesten besturen en konden een paar maanden te laat toch de wetenschappelijke missie starten. Er is dus een kleine kans en ik kan niet zeggen hoe klein, maar het is al eerder gebeurd dat de zaken er zo slecht voor stonden en het allemaal goed kwam.”

JAXA heeft al eerder met tweede kansen te maken gehad. Eind vorig jaar slaagde het Japanse ruimtevaartinstituut erin het ruimteschip Akatsuki in een baan om Venus te brengen nadat een eerste poging was mislukt. Toen Akatsuki de eerste keer probeerde om in een baan rond de zusterplaneet van de aarde te komen, ging er een ventiel kapot waarna het ruimteschip een vijfjarige reis door het zonnestelsel maakte. Uiteindelijk bereikte Akatsuki toch zijn bestemming en kreeg de zwaartekracht van Venus er grip op.

Het moraal van het verhaal? Het is moeilijk in de ruimte. Er gaan dingen mis. Maar als we het nooit proberen, zal het nooit lukken.