Zowel Chili als het eilandstaatje Niue hebben aangekondigd een flinke bijdrage aan de bescherming van de wereldzeeën te leveren.
Het kleine Niue in de Stille Oceaan, dat zo’n 1600 inwoners telt, heeft nu veertig procent van zijn Exclusieve Economische Zone (EEZ) tot zeereservaat uitgeroepen. Chili heeft twee nieuwe zeeparken ingesteld, waar visserij en alle andere vormen van winning worden verboden.
Samen beschermen de nieuwe zeereservaten een oppervlakte van ruim 750.000 vierkante kilometer, ruim tweemaal de omvang van Duitsland.
Chili en Niue zullen hun plannen voor de nieuwe zeeparken (MPA’s of ‘marine protected areas’) presenteren op de conferentie ‘Our Ocean’, die eind deze week op Malta wordt gehouden. De drie reservaten worden wetenschappelijk ondersteund door het ‘Pristine Seas’-project van de National Geographic Society.
Enric Sala, directeur van Pristine Seas en National Geographic-gastonderzoeker, kondigde de nieuwe parken aan op de live gestreamde opening van het National Geographic-evenement ‘Ocean Odyssey’ op Times Square in New York.
Groot cadeau van een klein eilandje
Het zeereservaat rond Niue omvat het eilandje zelf, meerdere onderzeese bergen en koraalriffen voor de kust en het Beveridge-rif, een onbewoond atol dat gedeeltelijk onder de zeespiegel ligt. Met de maatregel zal circa 127.000 vierkante kilometer oceaan worden beschermd – bijna 78 vierkante kilometer voor iedere inwoner van het eilandje.
De aankondiging is des te imposanter gezien de omvang van Niue en zijn gestaag slinkende bevolking. Evenals veel andere eilandjes van de Cook Islands, waar al ruim 1,8 miljoen vierkante kilometer oceaan in zeereservaten wordt beschermd, heeft Niue geen vertegenwoordiging in de Verenigde Naties. Op het wereldtoneel neemt Nieuw-Zeeland de belangen van het eilandje waar.
“Voor een klein en onderontwikkeld eilandstaatje is het heel wat om zo’n geweldige en tastbare bijdrage aan het behoud van de wereldzeeën te leveren,” zegt Brendon Pasisi, directeur van het project ‘Niue Ocean Wide’ (NOW), een publiek-privaat duurzaamheidsinitiatief op Niue.
De bevolking van Niue besloot de wateren rondom het eiland te beschermen vanwege de zorg over de kwetsbaarheid van zijn ecosystemen en levensstijl. Overal in de centrale en westelijke Stille Oceaan worden koraalriffen bedreigd door de opwarming van de aarde en de verzuring van de zeeën. De visstanden in de open oceaan, waaronder die van wilde tonijn, hebben zware klappen gekregen door overbevissing. En de riffen van eilandje zijn nog altijd niet hersteld van de cycloon Heta, die in 2004 als een storm van categorie 5 enorme schade op en rond Niue aanrichtte.
Op voorstel van de regering van Niue en Jessica Cramp, jonge onderzoeker van National Geographic, begon een team van Pristine Seas, NOW en de hulporganisatie Oceans 5 in september 2016 de wateren rond het eilandje in kaart te brengen.
Onder leiding van Paul Rose onthulde de achttien dagen durende expeditie een adembenemende diversiteit aan zeeleven, waaronder driehonderd vissoorten, de relatief onbekende spitssnuitdolfijn van De Blainville en drie soorten zeeschildpadden die wereldwijd worden bedreigd. Aan de hand van de gegevens van de expeditie kon Niue bepalen welke wateren beschermd moesten worden.
“We troffen gebieden aan met enkele van de dichtste concentraties van rifhaaien ter wereld,” zegt bioloog Alan Friedlander van de University of Hawaii, wetenschappelijk hoofd van Pristine Seas. “De haaienpopulaties zijn wereldwijd met negentig procent afgenomen, dus deze nieuwe MPA is een belangrijk toevluchtsoord voor dit soort bedreigde dieren.”
“We waren verbluft over wat we op het Beveridge-rif aantroffen – mijn BRUV’s [‘Baited remote underwater video’s’: op afstand bestuurde onderwatercamera’s die zeedieren met aas aanlokken] registreerden op het Beveridge-rif méér haaien dan tot nu toe waar ook ter wereld zijn waargenomen,” aldus Cramp, die aan de expeditie deelnam om haaien- en roggenpopulaties te inventariseren.
Een stuk zee ter grootte van Frankrijk
Aan de andere kant van de Stille Oceaan heeft Chili twee nieuwe zeereservaten uitgeroepen waarmee ruim 620.000 vierkante kilometer – in totaal een gebied ter grootte van Frankrijk – zal worden beschermd tegen commerciële visserij en alle andere vormen van winning.
“Chili is een land van vissers, en de meeste visstanden zijn er totaal uitgeput en worden overbevist, maar deze regering is tot het inzicht gekomen dat de visserij zonder stevige beschermingsmaatregelen geen toekomst heeft,” aldus Pristine Seas-directeur Sala.
Een van de nieuwe parken omvat ruim 116.000 vierkante kilometer oceaan rond de Islas Diego Ramírez, een kleine archipel die voor de Zuid-Amerikaanse Kaap Hoorn uit de stormachtige zee verrijst.
In deze wateren leven wouden van reuzenkelp en een mix van zeedieren uit gematigde streken en Antarctische soorten, waaronder zeehonden, zeeleeuwen en walvissen. Ook als broedplaats voor rotspinguïns, wenkbrauwalbatrossen en circa tachtig procent van de wereldpopulatie van blauwe stormvogels zijn deze eilanden van vitaal belang.
Met een oppervlakte van ruim 484.000 vierkante kilometer is het nieuwe zeereservaat rond de Chileense Archipiélago Juan Fernández een van de grootste van zijn soort in Zuid-Amerika; bijna alle vissoorten die er worden beschermd, zijn uniek voor deze regio. Bovendien worden de vissers die op de archipel wonen al sinds jaar en dag geprezen voor hun duurzame visserij op kreeft – een levensstijl die door het zeereservaat zal worden versterkt, zo hopen de inwoners.
“De visserijgemeenschap op Juan Fernández geldt overal ter wereld als schoolvoorbeeld voor het behoud van het zeeleven,” schreef Felipe Paredes, een plaatselijk voorman op Juan Fernández, in een verklaring. “Dit uitgestrekte zeereservaat zal ons altijd bescherming bieden en in ons levenshoud voorzien.”
Chili draagt zijn steentje bij
Sinds 2010 heeft Chili al ruim één miljoen vierkante kilometer aan zeereservaten ingesteld; in deze wateren – met een oppervlakte ter grootte van Egypte – zijn alle vormen van winningsactiviteit verboden. En afgelopen maart haalde Chili de internationale krantenkoppen door nog eens ruim 40.000 vierkante kilometer aan nationaal parkland onder bescherming te stellen.
De instelling van de nieuwe zeeparken volgt op de aankondiging die Chili afgelopen september op de vierde International Marine Protected Areas Congress in eigen land deed, namelijk dat de wateren rond het Chileense Paaseiland (Rapa Nui Rahui) tot zeereservaat uitgeroepen zullen worden; het nieuwe zeepark, in de vorm van een doppinda en met een oppervlakte van 720.000 vierkante kilometer (bijna zo groot als Chili zelf), biedt bescherming aan minstens 142 zeediersoorten die nergens anders op aarde voorkomen.
“Dit proces is voor zover ik weet uitgegroeid tot een van de meest uitgebreide maatregelen op dit terrein,” zegt Matt Rand, directeur van het Pew Bertarelli Ocean Legacy Project, dat advies uitbracht over de vorming van het zeereservaat. “We hebben lange nachten met de nodige cerveza doorgebracht, waarin we met stuurse en zéér sceptische vissers hebben gepraat, en we hebben lange tijd op [Paaseiland] gewerkt om ervoor te zorgen dat de wetenschappelijke analyse in de gesprekken werd meegenomen.”
Chili en de inheemse Rapa Nui-gemeenschap waren al sinds 2015 in formele onderhandelingen over de instelling van het zeepark verwikkeld; op 5 september stemden de Rapa Nui in een referendum vóór het uitroepen van het zeereservaat.
Plaatselijke leiders benadrukken dat het zeepark gezamenlijk door Chili en de Rapa Nui-bevolking beheerd zal worden. In tegenstelling tot de zeereservaten rond de Islas Diego Ramírez en de Archipiélago Juan Fernández zal in de meeste wateren rond Rapa Nui Rahui visserij zijn toegestaan – maar dan alleen door de ambachtelijke vissers van de Rapa Nui zelf.
Maar Sala van het Pristine Seas-project waarschuwt ervoor dat zelfs lokale en ambachtelijke visserij in zeereservaten als dat rond Rapa Nui Rahui een zware tol kan eisen. Hij wijst op een onderzoek uit 2017 waaraan hijzelf bijdroeg en waaruit bleek dat zeeparken waar geen enkele winningsactiviteit is toegestaan (‘no-take’-reservaten), aanzienlijk méér biomassa vasthouden dan zeegebieden die maar gedeeltelijk worden beschermd.
De plaatselijke bevolking houdt vol dat door de instelling van het park niet alleen de wateren rond Paaseiland maar ook de levensstijl van de Rapa Nui zal worden beschermd.
“Ons volk leeft ván de oceaan en vóór de oceaan,” zegt Sebastián Yancovic Pakarati, lid van de ‘Mesa del Mar’, een overlegorgaan van lokale zakenlieden, vissers en organisaties. “De kans die we nu hebben, is de beste en eenvoudigste manier om ons eigen territorium te beheren.”
