De voor een Oscar genomineerde documentaire The Cave, waarin Ballours ervaringen worden beschreven, wordt op 3 maart om 21:00 uitgezonden op National Geographic.
Dokter Amani Ballour zal komende zondag op het grootste feest van Hollywood aanwezig zijn, maar de Syrische arts haalt haar schouders op als ze vertelt dat ze nog geen outfit voor op de rode loper heeft. Hoewel Ballours werk is geportretteerd in de documentaire The Cave, die voor een Oscar is genomineerd, wil zij liever aandacht vragen voor de crisis in Syrië.
De National Geographic-documentaire “is onze getuigenis van misdrijven tegen de menselijkheid,” zei Ballour afgelopen zondag kort na aankomst in de VS. “Dit is ons ware verhaal over wat er is gebeurd en wat er nog steeds gebeurt. De hele wereld kent de Oscars en zal nu deze film zien en de waarheid kennen.”
Voor The Cave, van regisseur Feras Fayyad en de producenten Kirstine Barfod en Sigrid Dyekjær, werden de jonge arts en haar personeel twee jaar lang tijdens de Syrische Burgeroorlog gevolgd terwijl ze in een geïmproviseerd veldhospitaal diep onder de grond (‘de Grot’) soms wel vijfduizend patiënten per maand behandelden. Terwijl haar geboortestad Oost-Ghouta werd belegerd en gebombardeerd, was het aan Ballour, de eerste vrouwelijke leidinggevende van een Syrisch ziekenhuis, om te beslissen hoe de slinkende hoeveelheid voedsel, voorraden en medicijnen aangewend moest worden.
(Lees hoe Amani Ballour als arts in Syrië duizenden levens redde)
Al ruim acht jaar woedt in Syrië een verwoestende burgeroorlog onder het regime van Basjar al-Assad. Geschat wordt dat er in het conflict tot nu toe ruim 380.000 doden zijn gevallen en twee miljoen mensen gewond zijn geraakt.
“Ik zag kinderen die uitgehongerd waren: ondervoed, met te veel infecties en zonder medicijnen,” zegt Ballour. “Ik heb geleden. Ik zag deze kinderen voortdurend en kon ze niet helpen.” In de film zijn enkele van de ergste wreedheden van de oorlog vastgelegd, waaronder een aanval met chemische wapens in 2013, waarbij 1400 mensen omkwamen. De meeste slachtoffers waren kinderen.
Zoals duizenden mensen die de gevolgen van de oorlog in Syrië hebben ondervonden, vluchtte ook Ballour in 2018 naar Turkije. In de twee jaar nadat ze was gedwongen om uit Oost-Ghouta te vertrekken is ze getrouwd, werd ze geportretteerd in een lange en internationaal geprezen documentaire, richtte ze een stichting op en reist ze nu de hele wereld over.
Na de langste vliegreis van haar leven arriveerde Ballour, die inmiddels 32 is, afgelopen zondag voor het eerst in de VS, waar ze een rondreis van een week tussen New York en Los Angeles zal maken om aandacht te vragen voor The Cave en voor de gebeurtenissen die in de documentaire zijn vastgelegd. Daarna zal ze op het congres van de Syrian American Medical Society in Florida collega’s ontmoeten en werken aan haar nieuwste project, waarin ze haar verleden en het succes van de documentaire heeft gecombineerd om mensen in nood te blijven ondersteunen. Ballour heeft de stichting Al Amal (‘Hoop’ in het Arabisch) opgezet om vrouwen in conflictgebieden te helpen. “Ik wilde kinderen steunen, want ik hou van kinderen. Maar ik kan kinderen niet ondersteunen zonder eerst de vrouwen te ondersteunen.” Voor velen is de crisis nog niet voorbij.
In Idlib, het laatste bastion van de opstandelingen in Syrië, zijn de gevechten onlangs toegenomen, waardoor sinds december 2019 zo’n 520.000 mensen ontheemd zijn geraakt. Volgens de VN zijn sinds het begin van dit jaar minstens 53 gezondheidscentra in het gebied gesloten.
Ballour weet wat vrouwen onder deze omstandigheden doormaken. Met Al Amal hoopt zij hen te helpen om een opleiding te volgen, een baan te zoeken en eventueel zelfstandig te worden. Het is het soort ondersteuning dat Ballour goed had kunnen gebruiken toen zij de leiding had over het veldhospitaal.
“Ik had steun nodig toen ik daar werkte,” zei Ballour. “Ik was de eerste vrouwelijke manager van een ziekenhuis, en iedereen had kritiek op mij en roddelde over mij. Ik was de hele tijd boos en gefrustreerd, en probeerde die mensen te bewijzen dat ik het werk aankon. Maar nu kan ik andere vrouwen steunen. Nu ben ik sterk. Ik voel me sterk omdat veel mensen deze documentaire hebben gezien, mij nu kennen en in mij geloven.”
Hoewel Ballour hoopt dat het publiek via de documentaire kennis zal nemen van de wreedheden in Syrië, heeft zij het niet kunnen opbrengen om The Cavevaker dan één keer te bekijken. De beelden van de frontlijn herinneren haar aan een tijd waarin ze elke dag mensenlevens redde. “Ik moest huilen toen ik hem zag, want ondanks de bombardementen en de honger waren wij daar gelukkig,” zegt Ballour. “Wij hielpen mensen. We deden belangrijk werk en ik ben blij en tevreden dat ik dat heb gedaan. Maar als ik buiten Syrië ben en weet dat dit nog steeds gaande is, is dat zwaar voor mij.”
De anderhalf uur durende documentaire is op zijn reis door de VS met meerdere prijzen onderscheiden. The Cave won de publieksprijs op het Camden International Film Festival en een prijs voor beste scenario van een documentaire van de International Documentary Association. Maar dit jaar is The Cavegenomineerd voor de meest prestigieuze prijs van allemaal: de Oscar in de categorie ‘Lange Documentaire’ op de 92ste uitreiking van de Academy Awards. De leden van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences – hun aantal wordt geschat op negenduizend – hebben tot 4 februari de tijd gehad om hun stem uit te brengen op een van de genomineerden. Deze professionals uit de filmsector hebben in alle categorieën op hun favoriete film of documentaire gestemd.
Ondanks talloze problemen zullen veel leden van het medisch team van het hospitaal en de filmcrew van The Cave daadwerkelijk op de uitreikingsceremonie in Los Angeles aanwezig zijn. Regisseur Fayyad kreeg in september 2019 een visum voor drie maanden, maar toen hij in december in Denemarken een verlenging aanvroeg, werd die geweigerd. Volgens de Amerikaanse ambassade in Kopenhagen gebeurde dat vanwege de reisbeperkingen die door president Trump waren afgekondigd, aldus bericht op de website Deadline. Door dat inreisverbod mogen burgers uit Syrië en twaalf andere landen de VS niet in. De afwijzing maakte het voor Fayyad onmogelijk om op het Sundance Film Festival een prijs voor beste scenario in ontvangst te nemen en in de jury plaats te nemen. Ook dreigde hij het komende Oscarweekeinde mis te lopen.
Documentairemakers uit de hele wereld schreven een brief aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo die door ruim achthonderd mensen was ondertekend en waarin het ministerie werd opgeroepen Fayyad alsnog een inreisvisum te verlenen. “Feras zelf is overlevende van martelingen door het Syrische regime. Hem is de toegang tot de VS geweigerd op basis van de plek waar hij is geboren. Angst is er de oorzaak van dat hij niet in de gelegenheid wordt gesteld zijn stem te laten horen,” aldus de brief.
Dankzij deze internationale steun kreeg Fayyad toch een inreisvisum en arriveerde hij op 26 januari in de VS, op tijd voor de lunch die de volgende dag voor de Oscar-genomineerden werd georganiseerd.
Voor Ballour was de beslissing om de Oscaruitreiking bij te wonen heel eenvoudig, maar het verkrijgen van een inreisvisum iets ingewikkelder. “De Amerikaanse ambassade zei dat ik eigenlijk geen visum kon krijgen omdat ik uit Syrië kom, maar omdat ik zoveel uitnodigingen had, zouden ze de aanvraag nader bekijken.” Twee dagen later kreeg ze een telefoontje waarin haar werd meegedeeld dat de ambassade haar een inreisvisum had verleend op grond van de aanbevelingen van National Geographic, de organisatie die de documentaire heeft ingezonden, en van artsen van de Syrian American Medical Society.
Voor Ballour was het ontvangen van een visum een bitterzoete ervaring, aangezien ze er niet eentje voor haar man kon regelen. Als het stel samen een visum had aangevraagd, zou die volgens Ballour vermoedelijk zijn geweigerd. Maar tot haar verrassing kregen meerdere leden van haar medische staf wél inreisvisa en zullen ze haar in Los Angeles ontmoeten. De medewerkers van de Cave hebben elkaar sinds het filmen van de documentaire niet meer gezien.
Fayyad was in 2018 al genomineerd voor een Oscar, voor zijn lange documentaire Last Men in Aleppo. Volgens hem is The Cavegeïnspireerd op de uitdagingen waarmee zijn moeder als vrouw in Syrië werd geconfronteerd. Het project begon met opnamen in zeven veldhospitalen, maar het duurde niet lang voordat Fayyad doorhad dat het volgen van het werk van dokter Ballour de beste manier was om misdrijven tegen de menselijkheid in Syrië vast te leggen en tegelijkertijd de kracht en weerbaarheid van Syrische burgers te tonen.
“Toen ik haar leerde kennen, was ze inspirerend en zeer, zeer sterk. Een echte vechtersbaas,” vertelt Fayyad. “Ik ben opgegroeid in een grote familie van zeven zusters en veertien tantes. Mijn moeder is Koerdisch. Ik zag het verhaal van het onrecht tegen vrouwen in mijn samenleving en voelde de plicht om iets te doen. Het verhaal dat mijn moeder me vertelde, deed me pijn.”
Fayyad stuurde drie cameramensen om Ballour gedurende twee jaar te volgen en wist zo de dagelijkse uitdagingen vast te leggen waarmee de arts werd geconfronteerd. Maar de documentaire zelf leverde ook problemen voor Ballour op. “Toen de mensen zagen dat we door camera’s werden gevolgd, werd er veel geroddeld. Onze cultuur is tegen vrouwen gericht: vrouwen worden geacht thuis te zitten, te trouwen en kinderen te krijgen,” zegt Ballour. “Dus het was niet eenvoudig voor mij dat heel Syrië kon meekijken.” Haar ‘rol’ in de documentaire heeft haar tot een bekende Syriër gemaakt, wat risico’s met zich meebrengt. “Het was erg gevaarlijk om in Syrië bekend te zijn,” zegt zij.
Tegenwoordig is ze nog altijd zorgelijk en angstig. “Ik verblijf op veilige plekken, maar ik voel me niet veilig,” zegt Ballour in een telefoongesprek vanuit haar hotelkamer in New York. “Ik ben niet bang, maar veiligheid is een bijzonder, innerlijk gevoel. Het hangt niet alleen af van de plek waar je bent. Nee, ik voel me niet veilig, ik ben altijd gestrest. Ik denk veel aan wat er is gebeurd en wat er nu gebeurt. Ik zal me pas weer veilig voelen als de bombardementen stoppen, de mensen naar huis terugkeren en iedereen is bevrijd.”
Intussen hebben zij en haar man asiel aangevraagd in Canada, waar ze hun opleiding hopen voort te zetten en nieuwe kansen hopen te krijgen. Wat er ook gebeurt, het Syrische regime en Rusland kunnen de feiten niet langer ontkennen, zegt Ballour. Nu de documentaire in de bioscopen draait, weet ze dat de waarheid aan het licht is gekomen. Zelfs als haar de mond zou worden gesnoerd, “kunnen ze de waarheid niet doden.” Stilletjes hoopt ze dat het winnen van een Oscar iets teweeg kan brengen in haar geliefde vaderland. Dat zou voor haar de echte prijs zijn.
De voor een Oscar genomineerde documentaire The Cave wordt op 3 maart om 21:00 uitgezonden op National Geographic.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
