Goeie kans dat de naam Pythagoras bij jou niet direct positieve associaties oproept. Deze Griekse wiskundige en filosoof zal voor de meeste mensen toch vooral aan de wiskundeles doen denken. Maar is dat eigenlijk wel terecht?
Wie was Pythagoras?
Pythagoras werd geboren op het Griekse eiland Samos in de zesde eeuw voor Christus. Samos was op dat moment uiterst welvarend, en al op jonge leeftijd reisde Pythagoras de wereld rond. Zo zou hij samen met zijn vader naar Egypte zijn getrokken om daar de lokale priesters te bestuderen. De kennis die hij in Egypte opdeed over wiskunde, geometrie en filosofie zouden hem de rest van zijn leven inspireren.
Of althans: dat is hoe het staat vermeld in een van de talloze biografieën die er over Pythagoras zijn geschreven. Wat er waar is van al die mythische verhalen, weet eigenlijk niemand. Sterker nog: zelfs over Pythagoras’ beroemdste bedenksels bestaat nog altijd veel onduidelijkheid. Omdat de filosoof zelf nooit iets op schrift stelde, moeten we het doen met de overlevering van zijn volgelingen en vakgenoten. Zo komt Pythagoras onder meer aan bod in het werk van Plato en Diogenes.
Wat heeft Pythagoras allemaal bedacht?
Of de stelling van Pythagoras daadwerkelijk van Pythagoras’ hand is, is ook onzeker. In elk geval was deze al ver voor Pythagoras geboorte in gebruik. De oude Babyloniërs en oude Egyptenaren wisten er al raad mee. Pythagoras zou wél de eerste wiskundige zijn die bewees dat de stelling ook echt klopt.
Met de stelling van Pythagoras kun je het verband tussen de lengten van de zijden van een rechthoekige driehoek bepalen. In een rechthoekige driehoek is de som van de kwadraten van de lengten van de rechthoekszijden gelijk aan het kwadraat van de lengte van de schuine zijde. Of het Pythagoras was die deze stelling in de zesde eeuw voor Christus bewees, is – ironisch genoeg – niet te bewijzen. Maar dat de stelling nog altijd wordt beschouwd als een van de belangrijkste ontdekkingen in de wiskunde, is zeker.
Naast zijn wiskundetalent was Pythagoras ook een begenadigd filosoof. Zo richtte hij een religieuze en filosofische beweging op die bekend staat als het pythagoreïsme. Deze beweging combineerde wiskunde met filosofie, mystiek en religie. Pythagoras en zijn volgelingen geloofden bijvoorbeeld in de onsterfelijkheid van de ziel en in de harmonie van het universum – en aten bovendien een strikt vegetarisch dieet. Pythagoras behoorde tot de zogenoemde presocratische filosofen – filosofen van voor de tijd van Socrates dus.
