Overal ter wereld laat klimaatverandering haar sporen na, maar in de Keniaanse Riftvallei voltrekt de crisis zich razendsnel. In Baringo County, een van de zwaarst getroffen gebieden in de regio, drogen rivieren op, lopen dorpen onder water en is de grond steeds minder vruchtbaar. Hoe beïnvloedt dat het dagelijks leven in deze streek?
Landbouw onder druk
Bijna de helft van al het bewoonbare land op aarde wordt gebruikt voor landbouw. Dat land voedt gemeenschappen, houdt tradities levend en draagt bij aan biodiversiteit. Maar door klimaatverandering komt deze basis steeds vaker in gevaar. Droogte, overstromingen, hittegolven en nieuwe ziekten tasten oogsten en veestapels aan.
In de Riftvallei in Kenia is dat duidelijk zichtbaar. Dit langerekte dal, dat zich uitstrekt van Ethiopië tot Tanzania, herbergt meren als Turkana, Baringo en Naivasha, maar ook bergen, savannes en vulkanische plateaus. Vooral in droge gebieden zoals Baringo County leven gemeenschappen van herders en boeren die bijzonder kwetsbaar zijn voor extreme droogte en overstromingen.
Leestip: Deze 3 miljoen jaar oude schelp voorspelt hoe het klimaat zal veranderen
De droogte van 2022, de ergste in meer dan zeventig jaar, maakte dat pijnlijk duidelijk. Waterbronnen vielen droog, kuddes kwamen om en gezinnen verloren hun bestaansmiddelen. Toch ervaart niet iedereen de gevolgen op dezelfde manier. Terwijl sommige dorpen worden overspoeld door water, hebben anderen juist te maken met een eindeloze droogte.
Leven met overstromingen
Aan de oevers van Lake Baringo woont de Ilchamus-gemeenschap, die al generaties lang leeft van visserij en veeteelt. Het meer bood ooit voedsel, water en vruchtbare grond, maar nu worden de Ilchamus steeds vaker getroffen door overstromingen. Wanneer het water stijgt, trekken families weg naar hoger gelegen grond. Als het waterpeil daalt, keren ze terug om hun leven weer op te pakken.
Maar dat duurt nooit lang. Zodra het meer weer buiten zijn oevers treedt, moeten gezinnen opnieuw hun huis verlaten en mislukken de oogsten. In de humanitaire hulpkampen melden ontheemde Ilchamus dat ze noodgedwongen uit het meer drinken, waardoor het chloride in het water hun tanden bruin kleurt en gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
Overleven in droogte
Voor de Pokot, een nomadisch volk, speelt juist het tegenovergestelde probleem. Tijdens het droge seizoen trekken deze herders met hun kuddes naar een uitgedoofde krater, een van de weinige plekken waar nog gras voor het vee te vinden is. Pas na de eerste regen keren ze terug naar de savanne.
Deze trektocht bestaat al eeuwen, maar door de toenemende droogtes wordt hij steeds langer en gevaarlijker. De afstand nam toe van 30 naar 50 kilometer of meer, en de tocht is zo zwaar dat niet iedereen levend terugkeert.
Voor hen gaat het om meer dan alleen de toegang tot water: hun traditionele manier van leven als nomadische herders komt steeds meer onder druk te staan. Wanneer de koeien sterven van honger, hebben ze niets meer om op terug te vallen.
Gedwongen verplaatsing
Voor andere gemeenschappen van herders en boeren, zoals de Turkana, Tugen en Endorois, betekent klimaatverandering dat ze zich blijvend moeten verplaatsen naar hoger gelegen gebieden of nationale parken. Hun aanwezigheid wordt daar meestal getolereerd, maar formele rechten hebben ze er niet.
Basisvoorzieningen blijven daardoor vaak onbereikbaar. Scholen en ziekenhuizen liggen te ver weg, terwijl ziekten als malaria zich sneller verspreiden. In de parken delen families hun leefgebied met wilde dieren zoals hyena’s en krokodillen, wat voor kinderen die dagelijks naar school lopen soms fatale gevolgen heeft.
Voor sommigen lijkt een verhuizing naar de stad een uitweg, maar lang niet iedereen kan zich dat veroorloven. Veel mensen blijven achter in dorpen die steeds vaker kampen met droogte en stof. Ze verruilen hun nomadische tradities voor landbouw en houtskoolproductie – een aanpassing die hun identiteit langzaam maar zeker verandert. Daarnaast heeft dit grote impact op zowel het milieu als hun toekomst, doordat houtskoolproductie bijdraagt aan ontbossing.
Tradities in verandering
Of het zich nu uit in droogte, overstroming of gedwongen verhuizing: herders en boeren in Baringo County merken de gevolgen van de klimaatcrisis elke dag. Land, water en vee, lange tijd hun basis, zijn minder betrouwbaar geworden. Voor hen is klimaatverandering geen verre dreiging, maar iets dat hun dagelijks leven direct beïnvloedt.
Leestip: In de Middeleeuwen veranderde het klimaat in Europa. Wat waren de gevolgen?
Toch blijven tradities zichtbaar. In dans, kleding en rituelen houden herders en boeren hun cultuur levend, ook wanneer de omstandigheden veranderen. Maar zolang regen onvoorspelbaar blijft en water schaars is, staat die manier van leven voortdurend onder druk.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
