Bijna iedereen kent de fictieve draken uit Game of Thrones. Maar onder de kalkstenen heuvels van Postojna in Slovenië zijn draakachtige wezens met lange staarten geen sprookje. En dan het mooiste: je kunt ze met eigen ogen zien.
In geen enkele andere grot ter wereld is de biologische diversiteit zo groot als hier: bezoekers komen in Postojna oog in oog te staan met krekels, miljoenpoten, kevers én babydraken. Die hebben weliswaar geen vleugels en spuwen geen vuur, maar de bijna doorschijnende olmen (Proteus anguinus) beschikken wel over een haast buitenaards aanpassingsvermogen. De watersalamanders kunnen dertig centimeter lang worden, laten verloren ledematen weer aangroeien, kunnen maar liefst honderd jaar oud worden en twaalf jaar overleven zonder voedsel. Wetenschappers bestuderen hun DNA in de hoop deze unieke eigenschappen te verklaren.
De adem van een draak
Eeuwenlang werd de oogloze olm in Slovenië beschouwd als nakomeling van draken. Draken spelen al sinds mensenheugenis een rol in Sloveense legenden en literatuur. Vroeger dachten de inwoners van Postojna dat de warme nevel die in de winter uit de grot vloeit de adem was van een reusachtig wezen. In werkelijkheid is de mist het gevolg van de relatief stabiele temperatuur in de grot die botst met de koude buitenlucht.
Leestip: Tijdmachines bestaan niet? Deze ijsgrotten in de Alpen komen behoorlijk in de buurt
Nadat de rivieren in de grotten overstroomden en verdronken salamanders meevoerden naar buiten, dachten de mensen dat de salamanders drakenbaby’s waren. Voor hen was het een bewijs dat er veel grotere ouders in de grotten moesten schuilen. ‘De grotten waren de poort naar een andere wereld, een gevaarlijke en donkere wereld,’ zegt de gids Kevin Klun Valenčič uit Postojna. ‘Onder de grond moest je je angsten onder ogen zien en ertegen vechten, alsof je een draak versloeg.’
Zelf op zoek naar de olmen
De grotten, op minder dan een uur rijden van hoofdstad Ljubljana, trekken jaarlijks meer dan een half miljoen bezoekers. De meesten volgen een rondleiding langs de witte stalagmieten in de hoop een glimp op te vangen van de olmen en iets te leren over de manieren waarop onderzoekers zich inzetten om de dieren te beschermen.
Wie aan de drukte wil ontsnappen, kan meegaan op een avontuurlijke tocht bij lamplicht, diep de grotten in. Het aantal deelnemers van deze tours is beperkt, zodat de dieren niet worden gestoord. De tour duurt drie uur en is een avontuur, geschiedenisles en escaperoom ineen. Tijdens de zoektocht naar olmen moet je abseilen, varen en klimmen. In het licht van de lamp heeft de dertig centimeter lange babydraak een bijna neonachtige glans.
Wetenschappers schatten dat in het wild slechts één op de 250 olmeneieren uitkomen. In Postojna blijken de olmen vele malen productiever: uit minstens dertig van de 43 eieren is een jonge salamander gekropen. Een record, en een verdubbeling ten opzichte van 2016. Hoe dat kan, weten onderzoekers nog niet precies. Ondertussen blijven bezoekers naar de Sloveense grotten afreizen om de olm te ontmoeten. Zoals Primož Gnezda, een andere wetenschapper van het team, zegt: ‘Iedereen wil een draak zien.’
