Op zoek naar iets leuks voor de kinderen terwijl jij je zoveelste videogesprek voert? Stuur ze naar buiten om naar de wolken te kijken.

Dat klinkt wel héél retro, maar het turen naar wolken kan kinderen wel degelijk iets leren. Uiteraard is het spotten en begrijpen van verschillende soorten wolken een toegankelijke manier om enkele interessante natuurwetenschappelijke inzichten op te doen en je kinderen zelfs te leren hoe ze het weer kunnen voorspellen. Maar met deze leuke bezigheid kun je ook hun observatievermogen en creativiteit bevorderen.

Het afspeuren van de hemel is bovendien goed voor de geestelijke gezondheid van kinderen. Volgens experts hebben ze dat vooral in deze tijd nodig, nu ze moeten omgaan met de spanningen rond de pandemie.

“Hun sympathische zenuwstelsel – het systeem dat de ‘vecht, vlucht of verstijf’-respons aanstuurt – staat de hele tijd aan,” zegt Megan Tudor, assistent-professor klinische pediatrie aan het MIND Institute van de University of California in Davis. “We moeten kinderen in de gelegenheid stellen om die knop uit te zetten, te ontspannen. En het turen naar wolken is daarvoor ideaal.”

Het goede nieuws is dat je de kids niet hoeft te dwingen om de tien verschillende soorten wolken die er zijn, uit het hoofd te leren (wie zou dat willen tijdens de zomervakantie?) Het doel is veeleer om kinderen te leren begrijpen wat er in de lucht gaande is.

“Ik zou liever willen dat mijn kinderen enig idee hebben van wat zich daar afspeelt,” zegt Jon Ahlquist, assistent-professor meteorologie aan de Florida State University. “Anders leren ze alleen maar omschrijvingen. Het belangrijkste is dat ze begrijpen wat het betekent.”

Zo zijn hoog hangende ‘windveren’ of cirruswolken geen teken dat het gaat regenen. Maar als kinderen in de lucht ‘bloemkool’- of cumuluswolken zien opbollen, kunnen ze maar beter oppassen! “Dat betekent dat er onweer op komst is, waarbij hoosbuien niet ongebruikelijk zijn,” zegt Sonia Lasher-Trapp, professor atmosfeerwetenschappen aan de University of Illinois in Urbana-Champaign.

Of jouw kind nu interesse in de meteorologie heeft of gewoon af en toe met z’n hoofd in de wolken zit, deze observaties kunnen ze leren om te ontspannen – en tegelijkertijd iets over de natuur leren.

Weerdetectives

Voor kinderen die het leuk vinden om de verschillende soorten wolken te kunnen onderscheiden, heeft de National Weather Service een wolkenwielbedacht dat je kunt uitprinten. (Draai het raampje van het wiel op de foto van het wolkentype dat je ziet en lees dan in de driehoek hoe dat type heet en wat voor wolken het zijn.) Als je geen kleurenprinter hebt, kun je online een wolkenatlas raadplegen, bijvoorbeeld hieren hier.

Als je kinderen er klaar voor zijn, laat ze dan met onderstaande vragen op zak naar buiten gaan, om het bekijken van wolken leuk en interessant te maken.

Welke kleur hebben de wolken? Als je een cumulus- of ‘bloemkoolwolk’ spot, kijk je naar de onderkant van de wolk, zegt Lasher-Trapp. “Zijn ze wat donkerder aan de onderkant? Dat betekent dat de wolk veel meer water bevat en het snel kan gaan regenen.”

Hoe meer water in een wolk, des te dikker hij is. En een wolk met een donkere tint zegt iets over de regen die op komst is. “Hoe donkerder een wolk, des te dikker hij is,” zegt Ahlquist. “Als een wolk niet zo dik is, zal er ook niet veel regen uit vallen.” Door verder te observeren, kunnen de kinderen leren hoe dik een wolk moet worden om meer dan een spatje regen te produceren.

Welke vorm heeft de wolk? Als je ‘vederwolken’ of ‘windveren’ (cirruswolken) ziet en het is in de namiddag, dan kijk je waarschijnlijk naar overblijfselen van oude onweerswolken, vooral in de zomer, legt Ahlquist uit. Maar ze kunnen ook een voorbode zijn van slecht weer.

Bewegen de wolken? Als je hoort dat er een warmte- of koufront in aantocht is, vraag je kinderen dan om te observeren wat er in de lucht gebeurt. “Als er een front over het gebied trekt waar jij woont, zie je het soort wolken veranderen,” zegt Lasher-Trapp. En dat kan ze leren om het weer te voorspellen.

Als wolken op twee verschillende hoogten in verschillende richtingen drijven, kun je kinderen de volgende trucs laten doen. Kijk in de richting waarin de lagere wolkenlaag wegdrijft. Als je vervolgens in de richting wilt kijken waarin de hogere wolkenlaag wegdrijft en je moet daarvoor je hoofd tegen de klok in draaien, betekent het dat er koude lucht tussen de beide wolkenlagen waait. Maar als je je hoofd met de klok mee moet draaien, waait er warme lucht tussen de lagen. Volgens Ahlquist geldt dat ook voor wat er dichter bij de grond gebeurt, dus kunnen de kinderen zo voorspellen of het warmer of kouder wordt.

Creatief met wolken

Als je kind de wetenschap achter wolken niet zo interessant vindt, is dat geen probleem. Met het bekijken van wolken kunnen ze hun hersencellen nog op andere manieren oefenen, bijvoorbeeld door het bevorderen van de creativiteit. En in deze gespannen tijd is dat zeker zo belangrijk als iets opsteken over de natuur. “Vooral voor jonge kinderen is creativiteit een van de belangrijkste manieren om te ontspannen,” zegt Tudor. Hieronder volgen enkele ideetjes om jouw kinderen op een creatieve manier naar wolken te laten turen.

— Laat ze in een tijdsbestek van 5, 15 of 30 minuten alle verschillende wolkensoorten spotten, voor hun eigen virtuele ‘wolkenverzameling’.

— Stuur ze met een schetsboek en een potlood naar buiten om de wolkensoorten te tekenen die ze kunnen spotten. Gebruik deze basisvormen voor het maken van andere tekeningen. (Een heks met wolkenveren als haar? Een locomotief die een bloemkoolwolk uitblaast?)

— Vraag ze om nieuwe namen te bedenken voor de verschillende wolkensoorten. De kinderen kunnen de nieuwe namen baseren op de mythologie, stripfiguren, superhelden of zelfs hun eigen vriendjes.

— Kijk of ze een verhaaltje over de wolken kunnen bedenken, waarbij ze verschillende scènes kunnen toevoegen naarmate de wolken veranderen.

— Vraag ze om zich voor te stellen dat de wolken ons kunnen zien. Hoe zouden ze vanuit hun positie hoog in de lucht de bergen, rivieren en andere dingen op aarde noemen die ze ver onder zich voorbij zien komen?

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com