Gescheiden op je vijftiende: een kijkje in het leven van kindbruiden

Noot van de redactie: uit privacyoverwegingen wordt van personen in dit verhaal alleen de eerste initiaal vermeld.

Toen de oorlog in Syrië uitbrak, huwelijkten zelfs sommige tegenstanders van het kinderhuwelijk hun dochters uit om ze te beschermen. Nu zien Syriërs zich als vluchtelingen voor hetzelfde dilemma gesteld. In naburige landen als Turkije worden jonge meisjes alleenstaande moeders in een verborgen kinderhuwelijk-epidemie.

In de industriestad Kayseri in de Turkse regio Centraal-Anatolië verblijven zo’n zestigduizend Syrische vluchtelingen. Fotografe Özge Sebzeci was daar onlangs om een verschijnsel vast te leggen waarover volgens haar nauwelijks iets bekend is in haar vaderland Turkije: huwelijken en scheidingen van Syrische vluchtelingenkinderen.

Meisjes van pas 13 jaar oud trouwen tijdens officieuze ceremonies. Soms houden deze verbintenissen geen stand en gebeurt het dat meisjes op hun vijftiende gescheiden achterblijven met kinderen. Daardoor lopen de meisjes onderwijs mis en wordt de kans klein dat ze in een nieuw land succesvol een bestaan op kunnen bouwen. “Scheiden is eenvoudig. Hun echtgenoot hoeft alleen maar drie keer te zeggen ‘ik verstoot je’,” vertelt Sebzeci. Ze verwijst daarmee op een wet binnen de soennitische islam die bekendstaat als ‘drievoudige talaq’. “De meisjes hebben niet de rechten die ze anders wel zouden hebben, zoals erfrecht of alimentatie.”

Met hulp van een ingewijde in de gemeenschap van Syrische vluchtelingen kon Sebzeci meisjes en hun moeders interviewen om op zoek te gaan naar de oorzaak van het probleem. Hoewel sommige van deze moeders zelf ooit ook tienerbruidjes waren, was dat bij de meesten van hen niet het geval. Volgens het United Nations Population Fund kwamen er voor de oorlog aanzienlijk minder kinderhuwelijken voor onder Syriërs. Er zijn schattingen dat het aantal kinderhuwelijken onder Syrische vluchtelingen inmiddels vier keer hoger is dan onder Syriërs voordat de crisis uitbrak.

Er zijn verschillende redenen dat families instemmen met een kinderhuwelijk. Soms gaat het om praktische overwegingen –het uithuwelijken van een dochter scheelt in de kosten –, soms overheerst de wens om de eer van de meisjes te beschermen tegen mannen van buiten de gemeenschap die zich aan hen zouden kunnen vergrijpen.

Een meisje dat haar vader in de oorlog had verloren zei tegen Sebzeci: “Als mijn vader nog had geleefd, zou hij nooit toestemming hebben gegeven.” Maar haar moeder liet zich door de aanstaande schoonfamilie overreden.

De minimumleeftijd voor een huwelijk in Turkije is achttien, of zeventien wanneer de ouders hun toestemming geven. In uitzonderlijke gevallen kunnen mensen op hun zestiende trouwen, maar daarvoor moet toestemming van een rechtbank worden gevraagd. Het is een “publiek geheim” dat er onder verschillende groepen door het hele land ook op nog jongere leeftijd religieuze huwelijken worden gesloten, aldus Sebzeci. Het bestaan van deze ‘gedoogpraktijk’ zou ook kunnen verklaren waarom er niet wordt ingegrepen in de vluchtelingengemeenschap. De huwelijken worden gezien als traditie.

H. laat Sebzeci haar verlovingsring en jurk zien voor haar verlovingsfeest. “H. vroeg om een teddybeer toen ik haar vroeg wat ze als cadeau wilde voor haar verloving,” vertelt Sebzeci. De toekomstige man van H. was een vriend van haar broer, die akkoord ging met de trouwplannen.

“[De Syrische families] nodigen zelfs Turkse buren uit op bruiloften, die zeggen: ‘Deze bruid is wel heel jong.’ Maar ze doen niets,” vertelt Sebzeci. “Een van de bruidjes ging op haar vijftiende naar het ziekenhuis om te bevallen. Ze werd door de politie naar een opvanghuis gebracht, maar ze sprak geen Turks. De politie liet haar [een document] ondertekenen waarin stond dat ze tot haar achttiende niet bij haar echtgenoot zou wonen, maar dat valt niet te controleren. Ze gaat iedere week naar het bureau om te verklaren dat ze niet bij hem woont, hoewel dat wel zo is.”

De meisjes konden vrijuit spreken in de beschermde omgeving van hun eigen woning, en Sebzeci was meer aan het luisteren dan aan het fotograferen. Sommigen wilden niet op de foto zonder hun enkellange abaya aan te trekken, en ze kreeg geen toestemming om bruiloften te fotograferen. Ze koos in plaats daarvan voor een metaforische aanpak; ze liet sommige meisjes achter een gordijn zien, waardoor ze letterlijk onzichtbaar werden.

De 17-jarige M. duwt haar dochtertje in een kinderwagen bij hun huis in Kayseri. M. trouwde op haar veertiende en werd kort daarna zwanger. Haar echtgenoot verliet haar nog geen drie weken na de bevalling van haar dochter. Ze zegt dat hij haar mishandelde en is opgelucht dat hij vertrok, maar heeft moeite om in haar eentje voor haar kind te zorgen. Ze kreeg onlangs werk als medewerkster in een drogisterij en ondersteunt haar familie met haar inkomen van omgerekend 21 euro per week.

Om te zorgen dat deze families en hun dochters een andere keuze maken is plaatselijk onderwijs, zoals Turks taalonderwijs, van cruciaal belang. “We moeten nadenken over de vraag hoe we ze kunnen helpen zich aan onze maatschappij aan te passen,” zegt Sebzeci.

Ze vertelt dat de vrouw die haar in contact bracht met de vluchtelingengemeenschap zichzelf ziet als een activiste. Zij doet haar verhaal in de hoop een einde te maken aan de kinderhuwelijken. De vrouw kwam in opstand toen ze hoorde dat een 12-jarig schoolgenootje van haar dochter door een familie was benaderd voor een huwelijk. “Dat gaat niet gebeuren,” waarschuwde ze. “Anders vertel ik het de journaliste.”

Bekijk meer werk van Sebzeci op haar website en volg haar op Instagram.