Hoe fotografen een wereld vastleggen waarin infectieziekten op de loer liggen

Voor deze fotografen is het geen oorlog, maar het kan even goed dodelijk aflopen.

Om de wereld te laten zien wat de gevolgen zijn van het uitbreken van besmettelijke ziekten, wagen fotografen van National Geographic zich in de buurt van de brandhaarden van dodelijke epidemieën. Sommige daarvan zijn niet zo heel verschillend van het griepachtige coronavirus dat nu in het nieuws is.

Fotojournalistiek is normaal al een zwaar vak, maar wanneer je in de buurt van een dodelijke ziekte werkt, ontstaat er een vorm van paranoia, vertelt Nichole Sobecki. De in Kenia woonachtige fotografe was afgelopen voorjaar voor National Geographic aan het werk in de Democratische Republiek Congo, om in ziekenhuizen, behandelcentra en op begraafplaatsen reportages te maken over de ebola-epidemie in het door conflicten beheerste gebied.

Op 2 maart 2019 pakken donkere wolken zich samen boven de vele rouwenden die tussen de pas gedolven graven door laveren om de begrafenis bij te wonen van de op 50-jarige leeftijd gestorven politieagent Tabu Amuli Emmanuel op het Kitatumba Cemetery in Butembo in de Democratische Republiek Congo. Op deze begraafplaats op de heuvel boven Butembo, de grootste stad in het noordoosten van het land, vonden de slachtoffers van Congo’s recente strijd tegen ebola hun laatste rustplaats. De overledene stierf toen hij de ebolakliniek van Artsen zonder Grenzen in Butembo probeerde te verdedigen tegen een aanval van gewapende mannen.

“Er komt een moment dat je begint te denken dat alles om je heen mogelijk besmet is met ebola,” vertelt Sobecki aan mijn collega David Beard. “Het textiel van je shirt, je camerariem, de deurknop van je kamer, zelfs je eigen huid - het begint allemaal griezelig te worden. Door die lichte vorm van paranoia die ik zelf ook had, snapte ik beter hoe een gemeenschap in de ban van een leugen kan raken en daar niet los van komt. Hoe valse geruchten kunnen leiden tot zeer realistisch geweld.”

Lynn Johnson, die voor National Geographic onder meer reportages maakte over SARS, de vogelgriep en de apenpokken, werd van haar angst genezen toen ze een serie maakte over Norbert, een jongeman in Congo “die enorm veel pijn had doordat hij de apenpokken had. Hij was zo dapper,” vertelde zij onlangs. Ook zij moest haar best doen om zich tijdens haar werk te blijven focussen om verslag te doen van ziektes als ebola, Marburgkoorts en de pokken die worden ingezet als biologische wapens. “Alsof de natuurlijke wereld niet al gevaarlijk genoeg is, maken we ze des te dodelijker om elkaar te lijf te gaan,” aldus Johnson.

Sobecki en Johnson konden doorgaan met hun werk, maar collega Joel Sartore, die vooral bekend is door zijn Photo Ark-verzameling van meer dan 9.800 met uitsterven bedreigde soorten liep Marburgkoorts op, die wordt veroorzaakt door een aan ebola verwant virus. “We moesten hem op de eerste de beste vlucht uit Oeganda zien te krijgen en hij moest daarna thuis in quarantaine,” vertelt Photo Editor Kathy Moran. Sartore moest later een maandenlange chemo-achtige behandeling doorstaan tegen leishmaniasis, veroorzaakt door een parasiet die wordt overgedragen door de beet van zandvliegen.

“Bijna al onze fotografen hebben malaria, knokkelkoorts en dat soort ziekten opgelopen,”aldus Moran.

Sobecki heeft een advies voor de fotografen en verslaggevers die nu net als 36 miljoen andere mensen vastzitten in de dertien afgesloten steden in centraal China die het epicentrum vormen van de huidige uitbraak:

“Blijf rustig, volg de adviezen van zorgverleners op en realiseer je dat er een verschil is tussen het delen van belangrijke verhalen en het zaaien van paniek. Het laatste wat mensen die leven in een gebied waar een besmettelijke ziekte is uitgebroken willen, is dat jij van hun gecompliceerde werkelijkheid een horrorfantasie maakt.”

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com