Denk je erover na, dan is het eigenlijk best vreemd dat een land kan beginnen en ophouden te bestaan. De inwoners en het grondgebied verdwijnen immers niet; alleen de landgrenzen worden anders getekend en de macht overgedragen, al dan niet onder luid protest van de bevolking. Hoe verging het deze 3 voormalige landen?
1. Couto Misto
Op de grens van Portugal en Spanje ligt een vergeten dwergstaat: Couto Misto. Het ontstond in de tiende eeuw en was meer dan 7 eeuwen lang een vrijhandelszone. De mensen die er woonden betaalden bijna geen belasting en hadden hun eigen rechtssysteem opgetuigd. Al in de twaalfde eeuw was er een vorm van democratie in Couto Misto, wat het een van de oudste democratieën van Europa maakt.
Couto Misto was vooral bekend vanwege een smokkelroute, Camino Privileixado. Smokkelaars transporteerden onder meer tabak, medicijnen en zeep. In de vrijstaat hielden zich dan ook regelmatig criminelen uit Portugal en Spanje schuil.
In 1864 kwam er een einde aan het vrijbuiterbestaan in Couto Misto. Spanje en Portugal tekenden toen het Verdrag van Lissabon. Daarin werd besloten de 3 dorpen in Couto Misto aan Spanje te geven en het niet-bewoonde stuk land aan Portugal. Je kunt de dorpen Rubiás, Meaus en Santiago de Rubiás in dit voormalige landje nog steeds bezoeken.
2. State of Muskogee
The State of Muskogee was een soevereine natie in de huidige Amerikaanse staat Florida. De republiek werd in 1799 uitgeroepen door William Augustus Bowles. Daarmee haalde hij zich de woede op de hals van Spanje, dat sinds 1783 Florida in handen had.
Bowles trok zich er weinig van aan. Hij was een loyalist: iemand die tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog aan de kant van de Britten had gestaan. Hij onderhield warme banden met de Muscogee-stam en was tegen de Europese inmenging op het Amerikaanse continent.
Jaren voordat hij zijn staat stichtte, hadden de Spanjaarden hem al eens gearresteerd en onder meer naar Havana, Madrid en de Filipijnen overgebracht. Bowles wist te ontsnappen en trok naar Londen, waar ze zijn plannen voor een soevereine natie wél zagen zitten. Hij nam een groepje Europese en Amerikaanse avonturiers mee en riep in 1799 de onafhankelijkheid uit van de State of Muskogee.
De bedoeling was dat verschillende stammen er een eenheid vormden, waaronder de Creeks, Cherokees en Chickasaw. Ook gevluchte slaven waren er welkom. Bowles stond als Director General aan het hoofd. Hij verklaarde Spanje zelfs officieel de oorlog.
Lang heeft het land niet bestaan. Toen ook de Amerikanen wel klaar waren met deze vrijbuiter, leverden ze hem uit aan Spanje. Zij zetten hem gevangen in Havana, waar hij zichzelf uithongerde en in 1805 overleed.
3. Neutraal Moresnet
Ook dicht bij huis hebben we een voormalige vrijstaat: Neutraal Moresnet, dat bestond uit het dorp Kelmis en de nabijgelegen zinkmijn. Kelmis ligt niet ver van het Drielandenpunt en maakt tegenwoordig deel uit van België.
In 1815 was het dorp, te zien op de foto bovenaan, het middelpunt van een ruzie tussen Pruisen en Nederland. Napoleon Bonaparte was net verslagen en Europa moest opnieuw worden ingedeeld. Zowel Pruisen als Nederland vonden dat ze recht hadden op de winstgevende zinkmijn.
Tot een overeenkomst kwam het niet en dus werd het gebied neutraal verklaard. Dat zou een tijdelijke oplossing zijn, maar het gebied is ruim 100 jaar onafhankelijk gebleven.
Er zijn pogingen gedaan om Neutraal Moresnet onafhankelijk te houden, bijvoorbeeld door de Duitser Wilhelm Molly. Hij richtte in 1897 een nationalistisch comité op en begon met het uitgeven van postzegels. Dat was een soort symbolische onafhankelijkheidsverklaring.
Het mocht niet baten, want toen in 1920 de Vrede van Versailles in werking trad, werd het grondgebied officieel ingelijfd door België. Dat had zich inmiddels losgekoppeld van Nederland en was onafhankelijk geworden.
