Op een kaart zijn het slechts lijnen, maar in de echte wereld werpen ze vaak hoge drempels op. Grenzen zijn politieke constructies waar mensen dagelijks de gevolgen van ervaren. Soms scheiden ze buren, soms worden ze betwist en soms vormen ze de bufferzone tussen landen in oorlog. Dit zijn de verhalen van acht van de vreemdste grenzen ter wereld.
1. Marokko en Westelijke Sahara
Als je Noord-Afrika bestudeert op een wereldkaart, dan vind je daar een mysterieuze stippellijn: de grens tussen Marokko en de Westelijke Sahara. Daarachter schuilt een langdurig conflict. Zowel Marokko als de Sahrawi Arabische Democratische Republiek (SADR) maken aanspraak op dit reusachtige gebied.
In de praktijk heeft Marokko het grootste deel van de Westelijke Sahara bestuurlijk onder controle. De Polisariobeweging, die namens het inheemse Sahrawivolk de onafhankelijkheid van het gebied nastreeft, controleert een smalle strook in het oosten. Daartussen ligt ‘de Marokkaanse barrière’, een 2700 kilometer lang bouwwerk van zandwallen, bunkers, prikkeldraad en mijnen.
2. Botswana en Zambia
De grens tussen Botswana en Zambia loopt door het midden van de Zambezirivier, is ongeveer 150 meter lang en daarmee de kortste ter wereld. Precies die geografische gelegenheid is benut voor de Kazungulabrug, die beide landen sinds 2021 met elkaar verbindt.
Leestip: Deze 5 bestemmingen kun je maar beter weglaten van je bucketlist
Extra bijzonder aan dit grensgebied is dat het – nét niet – een vierlandenpunt is. Ook Namibië en Zimbabwe komen hier samen, maar een smalle strook van Botswana houdt deze landen een paar honderd meter uit elkaar. De Kazungulabrug is aangelegd in een lichte boog om het grondgebied van beide buren te vermijden.
Het zijn slechts enkele van de vele opmerkelijke landsgrenzen in Afrika. Ze zijn deels gebaseerd op natuurlijke kenmerken zoals rivieren, maar ook sterk beïnvloed door kolonialisme – wat resulteerde in veel rechte lijnen. Dit gebeurde vaak zonder veel rekening te houden met de bestaande culturele situatie.
3. Canada en de Verenigde Staten
De volgende grens uit dit overzicht is niet de kortste, maar juist de langste ter wereld: Canada en de Verenigde Staten delen een grens van 8891 kilometer in totaal. Daarbij gaat het niet om één, maar om twee delen.
Het eerste volgt grotendeels de negenenveertigste breedtegraad en doorkruist de Grote Meren, de Rocky Mountains en de Niagarawatervallen. Deze lijn ontstond door afspraken tussen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, dat Canada bestuurde, en werd vastgelegd in de Verdragen van 1818 en 1846.
Het andere deel scheidt Alaska van het westen van Canada. De huidige grens van deze Amerikaanse staat ontstond in 1867, toen de Verenigde Staten Alaska kochten van Rusland.
4. Rusland en de Verenigde Staten
Niet al te ver van het vasteland van Alaska liggen de Diomedeseilanden in de Beringzee: Klein Diomedes in het oosten, dat tot de Verenigde Staten behoort, en Ratmanov (ook wel Groot Diomedes genoemd) in het westen, dat tot Rusland behoort.
De afstand tussen de twee landen is hier iets minder dan vier kilometer, toch is het tijdverschil tussen beide eilanden maar liefst 21 uur. Als het op Klein Diomedes maandag 12.00 uur ’s middags is, dan is het op Ratmanov al dinsdagochtend 09.00 uur. Ze worden daarom ook wel Tomorrow Island en Yesterday Island genoemd.
5. België en Nederland
Dichter bij huis loopt een van de vreemdste grenzen ter wereld: de grens tussen België en Nederland bij Baarle‑Nassau en Baarle‑Hertog. In de Nederlandse gemeente Baarle‑Nassau liggen 22 Belgische enclaves. In de twee grootste daarvan liggen vervolgens zeven Nederlandse enclaves. De grenzen zijn zo vreemd dat ze soms door huizen lopen.
Leestip: Het bijzondere verhaal van Niemandsland, een piepkleine Belgische exclave in Noord-Brabant
Deze bijzondere grenssituatie is het gevolg van middeleeuwse afspraken tussen de heer van Breda en de hertog van Brabant. Na de Vrede van Münster in 1648 en de Belgische afscheiding in 1830 bleef een wirwar van enclaves bestaan.
6. Frankrijk en Spanje
In de Bidasoa, een grensrivier tussen Frankrijk en Spanje, ligt Fazanteneiland. Dit eiland van 6820 vierkante meter wisselt elke zes maanden van eigenaar: van 1 februari tot en met 31 juli hoort het bij Spanje, van 1 augustus tot en met 31 januari bij Frankrijk. Daarmee is het officieel een condominium, een gebied met gedeelde soevereiniteit.
Leestip: Hoe Denemarken en Canada het vriendelijkste grensconflict ooit uitvochten
Ondanks zijn kleine omvang heeft het eiland een grote historische betekenis. Hier werd in 1659 het Verdrag van de Pyreneeën gesloten, waarmee er vrede kwam tussen beide landen. Het eiland werd daarbij als neutraal terrein gekozen. Daarom werden hier bijvoorbeeld ook gijzelaars en troonopvolgers van huwbare leeftijd uitgewisseld.
7. Noord-Korea en Zuid-Korea
De grens tussen Noord- en Zuid-Korea is bijzonder door de omliggende gedemilitariseerde zone, een vier kilometer brede bufferzone vol mijnen en zwaarbewapende soldaten die de twee landen scheidt sinds de Koreaanse Oorlog in 1953. In het dorp Panmunjeom werd in dat jaar een wapenstilstand ondertekend, sindsdien zijn beide landen formeel nog in oorlog met elkaar.
Leestip: Zo ziet de streng bewaakte grens tussen China en Noord-Korea eruit
Bij het dorp Panmunjeom ligt de Joint Security Area (JSA), de enige plaats waar het Noord- en Zuid-Koreaanse leger recht tegenover elkaar staan. Ook kruist hier één autoweg de grens: de Aziatische weg 1, die van Tokio naar Turkije loopt. Het is echter een enorm obstakel in de route, omdat vrijwel niets of niemand de grens mag oversteken.
8. Frankrijk en het Koninkrijk der Nederlanden
Een grens tussen Frankrijk en het Koninkrijk der Nederlanden? Ja, die is er. Om deze over te steken moet je naar het Caribische eiland Sint Maarten (of Frans: Saint-Martin). Het zuidelijke deel van Sint Maarten is een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden, het noordelijke deel een overzeese gemeenschap van Frankrijk.
Deze grens werd in 1648 vastgelegd in het Verdrag van Concordia. Volgens de overlevering liepen een Fransman en een Nederlander daarvoor ieder langs een andere kant van het eiland. Het punt waar ze elkaar weer ontmoetten, zou de grens bepalen. Dat de verdeling uitviel in het voordeel van de Fransen, zou komen doordat de Fransman valsspeelde óf de Nederlander zich liet verleiden door een vrouw én alcohol – de waarheid zullen we nooit weten.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
