De Kelten zijn vooral bekend van hun verbeten strijd tegen de Romeinen, die hun rijk steeds verder probeerden uit te breiden. De bekendste Kelten zijn waarschijnlijk de Galliërs, een verzameling Keltische stammen uit het huidige Frankrijk die Julius Caesar behoorlijk het vuur aan de schenen legde.
In Commentarii de Bello Gallico (‘Commentaren op de gebeurtenissen in Gallië’) beschreef Caesar de Kelten als onbeschaafde maar dappere krijgers. Wat weten we over ze?
Eén gemeenschap of meerdere volken?
De verspreiding van de Kelten begon al rond 1200 v.C., maar bereikte een hoogtepunt rond 300 v.C. De Keltische invloed strekte zich van Centraal-Europa tot Groot-Brittannië, Ierland, Spanje en zelfs Turkije. Ook in de Lage Landen kregen ze voet aan de grond: in Nederland leefden ze vooral in het zuiden, langs de rivieren, en ook in grote delen van België hadden ze zich gevestigd.
‘Kelten’ is een verzamelnaam voor verschillende volken die verwante talen spraken en bepaalde culturele elementen deelden, maar politiek en sociaal sterk van elkaar verschilden. Ze zullen zich vooral verbonden hebben gevoeld met hun eigen stam of clan, elk met eigen tradities. Hun samenleving bestond uit stamgemeenschappen, geleid door lokale koningen of vorsten.
Leestip: Hoe de Neder-Germaanse limes de grens van de Romeinse wereld vormde
Over de Keltische cultuur is verrassend weinig bekend. Er zijn nauwelijks schriftelijke bronnen van de Kelten overgeleverd, waardoor het lastig is om een duidelijk beeld te krijgen van hun taal en rituelen. Veel van wat we weten, komt van ooggetuigenverslagen van de Grieken en Romeinen. Dat waren dat vijanden van de Kelten, dus hun oordeel is waarschijnlijk sterk gekleurd.
De Kelten: barbaars en onverschrokken
In de bekende Gallische held Asterix, uit de gelijknamige strip, zien we veel terug van het moedige verzet tegen de Romeinen. Obelix daarentegen komt overeen met het Keltische stereotype dat heerste onder de Romeinen: Kelten waren groot, dik en luid. Ze dronken veel wijn en waren schaars gekleed. ‘Een onontwikkeld en barbaars volk,’ zo omschreef Ceasar hen.
De Griekse historicus Diodoros van Sicilië beschrijft de Keltische strijders in zijn Bibliotheca historica (60-30 v.C.) als indrukwekkend en angstaanjagend. Ze vochten met strijdwagens en bronzen helmen, vaak versierd met hoorns of dierenkoppen. In gevechten droegen ze soms alleen maliënkolder of waren ze zelfs helemaal naakt. Romeinse schrijvers beweerden dat de Kelten de hoofden van verslagen vijanden als trofee aan hun paarden of huizen bevestigden, maar archeologisch bewijs hiervoor is schaars.
Leestip: zo veroverden de Romeinen Nederland
Keltische cultuur en religie
Hoewel de Kelten vooral bekendstonden om hun strijdlust, beschikten ze ook over andere talenten. Hun vakmanschap in het maken van wapens en sieraden was daar een van. Archeologen vonden kunstige patronen terug in bijvoorbeeld rozenkransen en ringen.
Religie en de natuur waren diep verweven in het Keltische leven; er werden honderden goden vereerd. Druïden, de priesters en rituele leiders, vervulden een vooraanstaande rol in het dagelijks leven. Zij vervulden niet alleen religieuze taken, maar waren ook actief als rechter, wetenschapper of arts. Caesar beschreef enkele rituelen waarvan hij getuige was in Gallië, waaronder het brengen van mensenoffers om de natuur in balans te houden en bescherming van de goden te vragen.
Het einde van de Keltische vrijheid
Uiteindelijk legden de Kelten het af tegen de groeiende macht van Rome. In 58 v.C. begon Julius Caesar de Gallische Oorlog, en aan het einde van de eerste eeuw stond bijna de hele Keltische wereld onder Romeins gezag.
De Romeinse verovering verdeelde de Kelten: Romeinsgezinde stammen verkregen privileges, terwijl tegenstanders vaak eindigden als slaaf. Door de verromeinsing werden de Keltische culturen langzaam naar de achtergrond verdreven. De rest van de Kelten trok zich terug in Wales en de Schotse Hooglanden, waar ze nog eeuwenlang hun taal – waarvan het huidige Welsh en Iers afstammen – bleven spreken.
Lees ook: wie waren de Bataven? En hoe verliep de opkomst en ondergang van de Azteken?
Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
