In de vijftiende en vroege zestiende eeuw vormden de Azteken een van de grootste rijken in Meso-Amerika. Hun beschaving stond bekend om de indrukwekkende verreikende macht in de regio, bijzondere religieuze gebruiken en piramidevormige tempels.
Het Aztekenrijk strekte zich uit over delen van het huidige Mexico en drukte een enorme stempel op de cultuur, politiek en economie. Maar wat maakte de Azteken zo uniek? En hoe kwam deze eens zo grote beschaving aan zijn einde?
De opkomst van het Azteekse rijk
De Azteken stammen waarschijnlijk af van de Tolteken. Hun mythologie schreef voor dat het volk op zoek moest naar een adelaar op een cactus, een beeld dat nog altijd op het Mexicaanse wapenschild staat. Op de plek waar ze dat tafereel zagen, zouden ze zich vestigen.
Dat gebeurde in 1325, op een eiland in het Texcocomeer. Daar bouwden de Azteken hun hoofdstad Tenochtitlan, die samen met stadstaten Texcoco en Tlacopan de Azteekse Driebond vormde. Tenochtitlan groeide uit tot een van de grootste en geavanceerdste steden van die tijd, met tal van tempels, markten en paleizen. Helaas zijn maar weinig overblijfselen bewaard gebleven.
De waarheid achter de Azteekse mensenoffers
De Azteken staan niet alleen bekend om hun indrukwekkende steden, maar ook om de bijzondere rituelen die ze erop nahielden. Zo zouden ze geregeld mensenoffers hebben gebracht. Dat verhaal is niet uit de lucht gegrepen: de Azteken offerden inderdaad mensen, waaronder krijgers, gevangenen, slaven en soms zelfs vrijwilligers.
Mensoffers werden beschouwd als het waardevolste geschenk om zonnegod Huitzilopochtli tevreden te stellen en het voortbestaan van de beschaving te verzekeren.
Verslagen uit die tijd schetsen een macaber beeld van deze rituelen. Spaanse conquistadores als Andrés de Tapia en Bernal Díaz stuitten op schedelrekken met honderdduizenden schedels. Geschiedschrijver Diego Durán beweerde dat de Azteken meer dan 80.000 mensen offerden in één ceremonie.
Er is echter maar weinig archeologisch bewijs voor offers op deze schaal, en de verslagen zijn moeilijk te verifiëren. Ceremonieel geweld kwam zeker voor, maar de omvang blijft lastig vast te stellen.
De Azteken of toch de Maya’s?
De Azteken worden vaak verward met de Maya’s. Dat is ook niet zo vreemd, aangezien beide beschavingen in verband worden gebracht met piramidevormige tempels, mensenoffers – de Maya’s offerden vooral tweelingen – en hun kennis van astronomie. Toch zijn er belangrijke verschillen in tijdsperiode, locatie en cultuur.
Leestip: Oude Mayastad met 6500 bouwwerken ontdekt in Mexico
De Maya’s kenden hun bloeiperiode tussen 250 en 900 n.C. in het zuiden van Mexico en Midden-Amerika. Ze stonden bekend om hun gedetailleerde kalender en schrijfsysteem met hiërogliefen. De Azteken vestigden hun rijk pas veel later, in de veertiende en vijftiende eeuw, en met name rondom het huidige Mexico-Stad.
De Europese verovering en het einde van de Azteken
Het begin van de Europese kolonisatie luidde het einde in van de Azteekse beschaving. Spaanse veroveraars kregen lucht van een machtige beschaving in Mexico. Onder leiding van Hernán Cortés trokken de Spanjaarden naar de Nieuwe Wereld, in de hoop om goud en andere bezittingen te verwerven. De gouden geschenken die ze van de Azteken ontvingen, waren voor de kolonisten enkel een teken om hun gewelddadige verovering voort te zetten.
Volgens de Spaanse vertolking van die missie zou Cortés met slechts enkele honderden soldaten het complete Aztekenrijk van de kaart hebben geveegd. In werkelijkheid kon hij rekenen op de steun van tienduizenden inheemse krijgers, die wrok koesterden tegen de Azteken door opgelegde belastingen en andere verplichtingen. Cortés wist deze lokale stammen gemakkelijk aan zijn zijde te krijgen.
Maar de Europeanen kregen nog een onvoorzien duwtje in de rug: ze brachten ziekten mee. De Midden-Amerikaanse bevolking was niet eerder in aanraking gekomen met besmettelijke ziekten als pokken of de bof, en hadden hier nog geen immuniteit voor opgebouwd. Dit leidde tot honderdduizenden doden onder de Azteken.
Meer lezen? Schrijf je ook in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
