Stel je voor: het is het jaar 4000 en jij bent al bijna 2000 jaar dood. Toch wordt jouw achternaam nog altijd gebruikt om heersers en leiders te omschrijven. Hoe invloedrijk moet je dan wel niet zijn geweest?

Voor Julius Caesar is dit onwerkelijke scenario realiteit: de woorden ‘keizer’ en ‘tsaar’ hebben we aan zijn naam te danken, die je in het Latijn uitspreekt als kaɪsar. Hoe kon Caesar zo machtig worden? En wat merken we vandaag de dag nog van zijn heerschappij?

Hoe werd Julius Caesar zo machtig?

Gaius Julius Caesar wordt geboren op 12 of 13 juli in het jaar 100 voor Christus, in een buitenwijk van Rome. Al op jonge leeftijd blijkt Caesar een bekwaam redenaar. Regelmatig is hij te vinden op het Forum Romanum in Rome om te luisteren naar redevoeringen. Op zijn achttiende gaat Caesar het leger in en op zijn veertigste heeft hij al zeven verschillende politieke functies bekleed: van quaestor tot propraetor.

Leestip: Waren Romeinse keizers echt zo wreed?

‘Caesar was een geniaal veldheer,’ zegt archeoloog Jasper de Bruin van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. ‘Met een tamelijk kleine troepenmacht wist hij een heel groot gebied te veroveren – en ook langdurig te consolideren voor het Romeinse Rijk.’ Maar, stelt De Bruin kritisch, ‘dat is wel maar één kant van het verhaal.’

Julius Caesar, ambitieus en egoïstisch

Caesar is ambitieus, maar ook egoïstisch. Als hij ongeveer 51 jaar oud is, roept hij zichzelf uit tot dictator. Op dat moment heeft hij er al twee echtscheidingen op zitten en is hij getrouwd met zijn derde vrouw: Calpurnia Pisonis.

Kort nadat Caesar zijn dictatorschap aankondigt, krijgt hij bovendien een affaire met de Egyptische koningin Cleopatra VII. Die verhouding stelt hem in staat ook Egypte in te lijven als provincie van het Romeinse Rijk.

Leestip: 5 hardnekkige mythen over het Romeinse Rijk ontkracht

Maar niet iedereen is blij met Caesars alleenheerschappij. Rome was tot Caesars dictatorschap een republiek geweest, met volksvergaderingen en een senaat. Nu er een ‘dictator voor het leven’ aan het roer staat, lijkt die tijd ten einde.

De moord op Caesar

‘Als het over Caesar gaat, gaat het vaak over zijn militaire prestaties,’ stelt De Bruin. ‘Waar minder vaak bij stil wordt gestaan, is wat zijn dictatorschap betekende voor de gewone mensen in die tijd. Hele Germaanse gemeenschappen zijn tijdens Caesars veldtochten vermoord of verkocht als slaaf. Er zijn zelfs voorbeelden bekend van mensen die in verzet kwamen en wiens handen werden afgehakt.’

Caesars politieke rivalen vinden dat hij uit de weg moet worden geruimd. Hij heeft simpelweg te veel macht. Op 15 maart in 44 voor Christus wordt Caesar vermoord door een groep senatoren, onder leiding van Gaius Cassius Longinus en Marcus Junius Brutus.

Leestip: Deze keizerlijke familie hield het Romeinse Rijk jarenlang in haar greep

In zijn beroemd geworden laatste woorden zou Caesar Brutus wanhopig hebben toegesproken: ‘Et tu, Brute?’ betekent ‘Ook jij, Brutus?’ in het Latijn. Of dit daadwerkelijk Caesars laatste woorden waren, is niet met zekerheid te achterhalen.

Caesar wordt gecremeerd op het Forum Romanum, waar in het jaar 42 voor Christus een graf voor hem wordt opgericht. De restanten daarvan zijn nog altijd te bezoeken in Rome. Van het ronde altaar voor de tempel is alleen de betonnen kern bewaard gebleven.

De nalatenschap van Caesar

Niet alleen Caesars naam is vandaag de dag nog van betekenis. Ook zijn levensverhaal, politieke prestaties en heerschappij blijven een bron van inspiratie voor veel schrijvers, filmmakers en kunstenaars. En ondanks dat jij misschien geen Latijn kunt lezen, is er een goede kans dat je weet wat vēnī, vīdī, vīcī betekent: een tekst die Caesar tijdens zijn triomftochten met zich meedroeg om zijn overwinningen mee te vieren.

Caesar bedacht de juliaanse kalender, waar onze huidige gregoriaanse kalender op is gebaseerd. Zijn geboortemaand juli werd zelfs naar hem vernoemd. En, zo stelt De Bruin, ‘de dingen die Caesar heeft opgeschreven in zijn boeken – over hoe je een leger moet bevoorraden of hoe je een militaire actie voorbereidt, bijvoorbeeld – worden nog altijd op iedere militaire academie onderwezen’.

Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!