Stel je voor: het is 50 v.C. en je woont in een Germaans dorpje in het huidige Brabant. Het dorpje telt zo’n 25 inwoners en er staat één boerderij, of hooguit twee. De afgelopen weken heerst er onrust onder je vrienden en familie. Er gaan geruchten dat er een leger in aantocht is. Dat er steden worden verwoest en mensen worden onthoofd. Kort geleden nog stond er een Gallische vluchteling op je akker. Zijn geboortestad bestaat niet meer, vertelde hij.

Hoe ging de Romeinse verovering van Nederland?

‘De toenmalige Nederlanders waren ongetwijfeld bang voor het Romeinse leger,’ zegt archeoloog Jasper de Bruin van het Leidse Rijksmuseum van Oudheden. ‘Probeer je maar eens in te denken dat je rustig in je boerderijtje zit en er plotseling 100 ruiters je dorp binnenrijden. Ze zijn volledig bewapend, hebben metalen gezichtsmaskers op waardoor ze eruitzien als robots, en je kunt ze niet verstaan. Dan schrik je je toch wezenloos?’

Toen de Romeinen rond 58 v.C. het huidige Nederland vielen, werd ons land vooral bevolkt door Germanen en Kelten. De Gallische oorlog duurde lang en was complex, met militaire campagnes, opstanden en grensconflicten. Uiteindelijk zou Nederland ten zuiden van de Rijn tot zo’n 400 n.C. in Romeinse handen blijven.

Leestip: Hoe de Neder-Germaanse limes de grens van de Romeinse wereld vormde

‘Julius Caesar wist met een tamelijk kleine troepenmacht een heel groot gebied te veroveren en langdurig te consolideren,’ zegt De Bruin. ‘Vanuit militair oogpunt een was hij een geniaal veldheer, maar voor de toenmalige bewoners van ons land was zijn komst een ramp.’

Wat namen de Romeinen mee naar Nederland?

Het begin van de Romeinse periode markeert een breekpunt in onze geschiedenis, stelt De Bruin dus. Maar zeker niet alleen op een negatieve manier.

‘Veel mensen zien de Romeinen als een soort beschavingsbrengers. Niet alleen brachten ze allerlei nieuwe mensen naar Nederland, maar ook wegen en steden, economie en bedrijvigheid. Mensen leren lezen en schrijven, dakpannen en het vensterglas worden geïntroduceerd. Alles wat dan in het Middellandse Zeegebied al een paar eeuwen bestaat, wordt hier in één keer ingebracht.’

Hoe was het in Nederland in de Romeinse tijd?

Het Romeinse Rijk had een sterk internationaal karakter, vertelt De Bruin. Het strekte zich uit van Marokko tot Libië en er vond veel interne migratie plaats. Zo bracht het Romeinse leger mensen uit Noord-Afrika en het Nabije-Oosten naar onze contreien en werd er handel gedreven met het Engeland.

Leestip: Wie waren de Bataven?

‘Al is het goed om je te realiseren dat zeker niet alle mensen binnen het Romeinse Rijk ook Romeins staatsburger waren,’ zegt De Bruin.

‘Tot in het begin van de derde eeuw n.C. waren alleen mensen uit Italië, een aantal grote Romeinse steden en de legioenssoldaten dat. Alle andere zogenoemde perigrini werden van de Romeinse rechtsgemeenschap uitgesloten. Zij konden bijvoorbeeld geen aanspraak maken op rechtsbijstand bij een zakelijk conflict. Het was een ongelijke maatschappij.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!