Het opgravingsseizoen was al bijna voorbij toen amateurarcheologen in het zuidoosten van Engeland een van hun spectaculairste ontdekkingen tot nu toe deden: een ruim 1600 jaar oud Romeins mozaïek.

Bij de opgravingen, die sinds 2015 onder auspiciën van het Boxford History Project en de Berkshire Archaeology Research Group worden uitgevoerd, zijn zowel plaatselijke archeologiefanaten als professionele archeologen betrokken. Het werk van het team richt zich op drie Romeinse vindplaatsen bij het dorp Boxford.

Toen de levendige kleuren van het mozaïek voor het eerst door de losgewoelde modder van de vindplaats te zien waren, “was ik met stomheid geslagen,” zei de leidster van het Boxford History Project, Joy Appleton, in een interview met The New York Times.

Anthony Beeson, lid van de Association for Roman Archaeology, hield aanvankelijk nog rekening met een flauwe grap.

“Het was zó onwaarschijnlijk dat zoiets in dit land zou kunnen opduiken,” zei hij in een interview met het wetenschapsplatform Live Science.

Gelukkig voor Appleton en Beeson bleek het mozaïek geen flauwe grap, maar een uniek inkijkje in het leven in het Brittannia van de Romeinse tijd.

Met een lengte van ruim vijfenhalve meter is het mozaïek groot. Tot dusver is nog maar één kant van het paneel door de archeologen blootgelegd, maar nu al zijn figuren en beesten uit de Romeinse mythologie duidelijk te herkennen. Uit een eerste bestudering van het tafereel dat op het mozaïek is uitgebeeld, blijkt dat het om de mythologische held Bellerophon gaat, aan het hof van hetzij de Lycische koning Amphianax, hetzij van Proteus, koning van Tiryns.

Aan de onderzijde van het mozaïek is de Chimaera te zien, een mythisch vuurspuwend wezen met de kop van een leeuw, het lijf van een bok en de staart van een slang. Volgens de Griekse mythologie werd Bellerophon erop uitgestuurd om de Chimaera te doden, en het tafereel op het mozaïek toont het monster op het moment dat het de held wil aanvallen.

Op het mozaïek is mogelijk ook de Griekse held Hercules afgebeeld, in gevecht met een centaur.

In een geschreven verklaring legde Neil Holbrook, expert in Romeinse geschiedenis, uit dat het mozaïek een van de belangrijkste ontdekkingen van zijn soort in Groot-Brittannië ooit is.

“Het is niet alleen een fantastisch nieuw stuk Romeinse kunst uit Brittannia, het vertelt ons ook veel over de levensstijl en sociale status die de eigenaar van de villa bij Boxford wilde uitstralen,” schreef hij. Die eigenaar was volgens Holbrook waarschijnlijk van Britse afkomst en probeerde nauwe banden met de Romeinen te smeden. Door opdracht te geven tot het vervaardigen van een mozaïek met Romeinse iconografie, wilde hij waarschijnlijk laten zien dat hij het Romeinse bestuur over Brittannia omarmde.

Het Romeinse Rijk viel Brittannia binnen in het jaar 43 n.Chr. en bezette het gebied tot aan 410 n.Chr. In deze periode groeide de provincie uit tot een van de westelijke buitenposten van het zich uitbreidende rijk, en in heel het gebied verrezen villa’s van vooraanstaande inwoners. In Engeland zijn mozaïeken van verschillende kwaliteit en staat van conservering gevonden, maar de archeologen van Boxford beweren dat dit paneel van groot belang is vanwege de uitstekende staat waarin het werd aangetroffen en vanwege het inzicht dat het kan bieden in het leven van de opdrachtgevers

In een persverklaring met meer details over de vondst lichtte Cotswold Archaeology, een van de organisaties die aan de opgravingen heeft bijgedragen, toe dat op de vindplaats waarschijnlijk een villa van gemiddelde omvang heeft gestaan, bestaande uit een reeks onderling verbonden vertrekken. De organisatie denkt dat de villa in de loop der tijd is uitgebreid met het mozaïek en met een open badruimte waar de bewoners konden genieten van een koudwaterbad.

Hoewel het mozaïek de spectaculairste vondst in het opgravingsseizoen van deze zomer is geweest, was het niet de enige ontdekking op deze vindplaats. Begin dit jaar vond het team al een kinderarmbandje en munten. Vrijwilligers legden ook een constructie bloot die vermoedelijk bestond uit een schuur en een poort die toegang gaf tot een binnenplaats.

De opgravingen zijn voor dit seizoen beëindigd, maar het team van archeologen en liefhebbers wil volgend jaar terugkeren om nog meer overblijfselen van deze klassieke samenleving bloot te leggen.