Voor de ware grappenmaker is niets zo leuk als een goed uitgevoerde 1-aprilgrap.
“Veel mensen denken dat 1 april nergens op slaat en willen er niet aan meedoen,” zegt Alex Boese, curator van het Museum of Hoaxes (‘Oplichterijmuseum’) in San Diego, Californië. (Lees de vraag-en-antwoordlijst over ‘1 april’ van de directeur van het Museum of Hoaxes.)
“Maar mensen die wel van een goede grap houden, zijn dol op deze dag en weigeren de eeuwenoude traditie op te geven. Zij houden het gebruik in leven,” aldus Boese in 2008 tegenover National Geographic News.
Maar hij zegt ook dat het aantal 1-aprilgrappen dat in de VS thuis en op het werk wordt uitgehaald, in de afgelopen jaren is gedaald en voor een deel is vervangen door grappige nepverhalen die op 1 april door vooraanstaande media worden verspreid.
Ontstaan ‘1 april’ een raadsel
De oorsprong van ‘1 april’ is volgens de kenners nog steeds in nevel gehuld.
De meest geliefde hypothese is dat de dag ontstond toen in het zestiende-eeuwse Frankrijk de kalender werd aangepast, zodat het nieuwe jaar voortaan in januari zou beginnen en zou aansluiten op de oude Romeinse kalender, in plaats van aan het begin van de lente, eind maart of begin april.
Maar de verandering werd pas geleidelijk aan ingevoerd en veel mensen op het platteland bleven Nieuwjaarsdag in de lente vieren. Deze plattelandsbewoners werden na verloop van tijd ‘aprilgekken’ genoemd.
Maar volgens Boese, die onderzoek heeft gedaan naar het ontstaan van de dag, “is die hypothese volstrekt onjuist, omdat de Fransen het begin van het nieuwe jaar officieel op Paasdag vierden. En deze dag werd niet geassocieerd met ‘1 april’.”
“Traditioneel was het alleen maar het formele begin van het nieuwe jaar, terwijl Nieuwjaarsdag al sinds mensenheugenis wel degelijk op 1 januari werd gevierd.”
Boese denkt dat ‘1 april’ voortkwam uit de eeuwenoude Europese lentefeesten van hernieuwing, waarbij mensen zich vermomden en het gebruikelijk was om elkaar voor de gek te houden.
Vandaag de dag wordt ‘1 april’ in Frankrijk ‘poisson d’Avril’ – ‘aprilvis’ – genoemd. De klassieke 1-aprilgrap van de Fransen is om ongemerkt een papieren visje op de rug van een nietsvermoedende voorbijganger te plakken of bevestigen.
1-aprilgrap over ‘1 april’
Joseph Boskin, emeritus professor Amerikaanse humor aan de Boston University, bracht ooit zijn eigen hypothese over de oorsprong van de dag als 1-aprilgrap naar voren.
In 1983 vertelde Boskin aan een reporter van Associated Press dat het idee was bedacht door Romeinse hofnarren uit de tijd van keizer Constantijn de Grote, die in de derde en vierde eeuw na Chr. heerste.
De hofnarren zouden de keizer hebben verzocht om een van hen tot koning voor één dag te kronen, een verzoek dat door de keizer werd ingewilligd.
En zo droeg Constantijn het bestuur over het Romeinse Rijk voor één dag over aan zijn hofnar, koning Kugel. Deze besloot om 1 april voortaan altijd als een dag van absurde humor te vieren.
Toen Boskin de grap bedacht, had een van zijn vrienden toevallig erg veel trek in kugel, een traditioneel Joods gerecht uit Oost-Europa.
Het persbureau was niet blij met de grap, vertelde Boskin. “Ik dacht dat ik juist een compliment verdiende voor dit aparte en bizarre verhaal, dat zo goed bij de gelegenheid paste.”
Feit of fictie – of beide?
Volgens Marc Abrahams, bedenker van de Ig Nobelprijzen, wordt het gebruikelijke nepnieuws dat op 1 april als grap wordt verspreid, inmiddels door waargebeurde absurditeiten ingehaald.
De Ig Nobelprijzen worden elk jaar uitgereikt voor onderzoek op het gebied van de natuurwetenschappen, de geneeskunde en de technologie dat “mensen eerst aan het lachen maakt en vervolgens aan het denken zet.”
In 2010 gingen de prijzen naar serieus wetenschappelijk onderzoek naar een nieuwe manier om walvissnot te verzamelen met behulp van een op afstand bestuurbare helikopter, naar het wetenschappelijke bewijs dat vloeken inderdaad pijn kan verlichten en naar de behandeling van astma met ritjes in de achtbaan.
“Echt onderzoek is grappiger, juist omdat het echt is,” zei Abrahams.
“In die zin is een waargebeurd en grappig verhaal vaak leuker dan een 1-aprilgrap, omdat je die kunt vertellen terwijl mensen denken dat je het hebt verzonnen.”
