In een nieuwe aflevering van Drain the Oceans gaan we op naar scheepswrakken uit WOII. Donderdag 15 oktober om 20:00 op National Geographic.
Zelfs voor oorlogsschepen die in wereldoorlogen worden ingezet, was de USS Nevada een uitzonderlijk geval: het slagschip was het enige dat tijdens de aanval op Pearl Harbor, op 7 december 1941, in actie wist te komen: het overleefde een regen van Japanse vliegtuigbommen en torpedo’s, waarna het brandend aan de grond werd gezet om later gerepareerd te worden. Op D-Day richtte het zijn kanonnen op Duitse stellingen aan de Normandische kust en het speelde een ondersteunende rol bij de landingen op Okinawa en Iwo Jima. Tegen het einde van de oorlog werd de USS Nevada uitgekozen als het hoofddoelwit voor de eerste kernwapentest in het atol Bikini, waar het niet alleen de explosie van een 23-kiloton zware atoombom overleefde (het vliegtuig dat de bom afwierp, miste de USS Nevada), maar ook die van een tweede kernbom, die onderwater tot ontploffing werd gebracht. Op 31 juli 1948, na een vierdaagse artillerie-oefening ter zee, werd het taaiste oorlogsschip uit de Tweede Wereldoorlog door de Amerikaanse marine bewust tot zinken gebracht in de Stille Oceaan.
Dankzij onderzoek in de archieven en het afspeuren van 260 vierkante kilometer aan zeebodem zijn de resten van de Nevada dit jaar eindelijk gevonden, 120 kilometer ten zuidwesten van Pearl Harbor. De vondst, die op 11 mei 2020 werd bekendgemaakt in een persverklaring, is het resultaat van de samenwerking tussen het bedrijf SEARCH Inc, dat zich toelegt op het onderzoek naar cultureel erfgoed, en Ocean Infinity, een fabrikant van op afstand bestuurbare onderzeeërs.
Het wrak van de Nevada ligt op een diepte van zo’n 4700 meter in de Stille Oceaan, en uit een eerste inspectie blijkt dat het slagschip bij het zinken omgekeerd op een modderige vlakte terecht is gekomen en wordt omringd door een puinveld met een doorsnede van ruim een kilometer. De boeg en het achterschip zijn van de romp van het schip gescheiden. “Het is echt geweldig dat ze het hebben gevonden,” zegt Richard Ramsey, die als bootsman langdurig op de Nevadadiende, van de invasie in Normandië tot en met de landingen op Okinawa en Iwo Jima.
Het onderzoek – te midden van de coronavirus-pandemie – begon in april met een telefoontje tussen SEARCH, dat over een grote afdeling maritieme archeologie beschikt, en Ocean Infinity, dat toevallig een onderzoeksschip vol sonartechnologie in de buurt van de plek had varen waar de Nevada vermoedelijk tot zinken was gebracht.
“Ik dacht bij mezelf: als er één schip is dat uitgerekend in deze tijd tot de verbeelding moet spreken en vooral Amerikanen een hart onder de riem kan steken, dan is het de Nevada– een taai en weerbaar schip,” zegt James Delgado, vicedirecteur van SEARCH en de leidend maritiem archeoloog tijdens het onderzoek.
'Grand Old Ship'
De Amerikaanse marine had in 1948 vierenhalve dag nodig om de USS Nevada naar de kelder te jagen. Het 175 meter lange slagschip, dat vanwege zijn eerdere rol als doelwit bij de atoombomtest nog in een feloranje kleur was geschilderd, werd vanuit Pearl Harbor naar open zee gesleept, waarna een niet nader onthuld explosief in zijn romp tot ontploffing werd gebracht. Daarna werd het schip tijdens een meerdaagse marine-oefening vanaf kruisers met geschut en vanuit vliegtuigen met bommen bestookt. Uiteindelijk, op 31 juli 1948, deed één enkele torpedo – die door een Amerikaans vliegtuig werd afgeworpen – wat de Duitsers en Japanners niet was gelukt: de Nevada de grond in boren.
Maar ondanks alle ooggetuigenverslagen van de ondergang van de Nevada (“Ze was een grand old ship,” verklaarde de bevelhebber van de Amerikaanse Pacifische Vloot tegenover een verslaggever van AP terwijl het schip ten onder ging), legden de navigators aan boord van de omringende schepen slechts relatieve positielijnen vast van de plek waarop het wrak zonk. Werknemers van Ocean Infinity, aan boord van het onderzoeksschip Pacific Constructor, moesten autonome onderzeeërs (AUV’s) inzetten om het gebied van 260 vierkante kilometer aan zeebodem af te speuren dat binnen de verschillende positielijnen viel die destijds waren genomen. Toen het wrak eenmaal was gelokaliseerd, stuurde een op afstand bestuurbare onderzeeër (ROV) via een kabel livebeelden van het wrak naar het hoofdkantoor van SEARCH Inc. in Florida, waar alle informatie door archeologen zal worden bestudeerd.
Op basis van een voorlopige inspectie van de beelden denkt Delgado dat er aanwijzingen zijn dat de USS Nevada mogelijk door een tweede torpedo tot zinken is gebracht. “We ontdekten dat een heel stuk van de romp was opengebarsten, waarbij de buitenste bekleding was weggerukt en de bepantsering bloot was komen te liggen.” De 34 centimeter dikke pantserplaten (van een staallegering met nikkel en chroom) glansden tot ontzag van Delgado nog altijd in het lamplicht van de ROV.
“Ze hadden dat schip niet tot zinken mogen brengen,” zei Ramsey op de dag dat hij vernam dat de laatste rustplaats van de Nevadawas gevonden. Volgens hem is het het enige slagschip dat zowel in Pearl Harbor als Normandië aanwezig is geweest. “Naar mijn mening had het direct naast de USS Missouriaangemeerd moeten worden,” zei hij, verwijzend naar het slagschip waarop de capitulatie van Japan werd getekend en dat nu als gedenkplaats dient. Ramsey wees erop dat de USS Nevada niet eens voor de overgaveceremonie was uitgenodigd. “Wij vonden dat echt een belediging voor het schip. De overgave had ook aan boord van ons schip getekend kunnen worden.”
De analyse van het wrak van de USS Nevada is voorlopig nog niet afgesloten.
Bekijk hier de hele programmering van History Month.
Dit artikel werd op 11 mei 2020 in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
