5 maart 2014
Paleontologen hebben in Portugal de fossiele resten van een nieuwe dino ontdekt. Hij was groot en vijandig. Torvosaurus gurneyi is mogelijk de grootste roofdinosaurus ooit gevonden in Europa en was een uitzonderlijk sterke carnivoor die waarschijnlijk zijn tien centimeter lange mesvormige tanden en scherpe klauwen aan zijn voorpoten gebruikte om zijn prooi te verscheuren.
Het 10 meter lange dier zwierf tijdens het late Jura, ongeveer 150 miljoen jaar geleden, door een gebied dat we tegenwoordig kennen als het Iberisch schiereiland. Christophe Hendrickx, een promovendus aan de Nieuwe Universiteit van Lissabon, Portugal, ontdekte de reus toen hij botten bestudeerde die worden toebedacht aan Torvosaurus tanneri een verwante soort die in dezelfde periode in het gebeid van de Rocky Mountains leefde in Noord-America.
Toen de continenten nog met elkaar verbonden waren in een soort supercontinent, Pangea, konden dinosaurussen in theorie migreren van Europa naar Noord-Amerika en terug. Maar bij nadere inspectie leken de botten – opgegraven in de Lourinhã formatie in Portugal – niet op die van T. tanneri. Om te beginnen had de bovenkaak minder tanden en waren bepaalde botten en wervels anders – dit alles suggereerde dat Hendrickx en opzichter Octávio Mateus een nieuwe soort hadden ontdekt. “Ik had veel geluk”, zei Hendrickx. “Het is een droom die werkelijkheid wordt.”
De T. Rex van zijn tijd
De vier of vijf ton wegende T. gurneyi – genoemd naar paleo-illustrator James Gurney – was onderdeel van een groep van tweebenige vleeseters die megalosaurussen genoemd worden. Megalosaurussen worden nog niet goed begrepen, deels omdat grote roofdieren meestal zeldzamer zijn dan hun prooi en er dus minder fossielen zijn om te bestuderen. Maar paleontologen weten al wel dat megalosaurussen een beetje leken op de Tyrannosaurus rex en dat beiden mogelijk bedekt waren met een dunne donslaag.
Alhoewel T. gurneyi in het algemeen kleiner was dan T. rex had het pas gevonden exemplaar sterk gespierde voorpoten met indrukwekkende klauwen, dikke poten en langwerpige schedels die een vernietigende beet konden uitdelen.T. gurneyi gebruikte brute kracht in plaats van verrassingsaanvallen om zijn prooi te overmeesteren.
Anders dat T. rex, die wellicht zijn prooi greep en dooddrukte met zijn kaken, heeft de T. gurneyi 'waarschijnlijk een hap uit zijn prooi genomen, een stap achteruit gedaan en gewacht hebben tot hij stierf”, zegt Lamanna. Beide experts hadden zo hun bedenkingen bij de bewering van de auteur dat T. gurneyi de grootste vleesetende dinosaurus van Europa is geweest. “Het zou kunnen”, zei Lamanna en hij legt uit dat er andere bekende roofdinosaurussen zijn in Europa die net zo groot hadden kunnen worden. Holz voegde er per e-mail aan toe dat “Dit het grootste bekende landroofdier is in de geschiedenis van Europa.”
Serengeti in het Jura
Maar waarom was hij zo groot? Onderzoeksleider Hendrickx vermoedt dat de grootte van de dinosaurus te maken heeft met het aantal planteneters – onder andere stegosaurus en sauropoden met hun lange nekken – die naast T. gurneyi leefden. Een dergelijk aanbod aan prooien zou voor genoeg voedsel zorgen om het bestaansrecht te vormen voor een aantal soorten enorme carnivoren, waarvan elke weer zijn eigen niche in de omgeving had, zei Hendrickx, wiens onderzoek op 5 maart gepubliceerd is in het tijdschrift Plos One.
Holtz vergelijkt het laat Jurassische ecosysteem met de Serengeti vandaag de dag, met een 'een aantal carnivoren, groot, middel en klein van stuk die naast elkaar leven, zoals je op de Serengeti ook leeuwen, gevlekte hyena's, luipaarden, wilde honden, jakhalzen etc. hebt, die naast elkaar leven. Net klaar met zijn ene ontdekking, staat Hendrickx alweer klaar om meer fossielen uit Portugal te bestuderen die nog meer nieuwe dinosaurussen zouden kunnen opleveren. Nu, grapte hij “moet ik alleen nog even mijn baas overtuigen.”
