Het is geen populaire boodschap. Wie hoort er nu graag dat we minder of op een andere manier moeten consumeren? Toch is dat de belangrijkste conclusie van het Global Footprint Network: uit nieuwe cijfers blijkt dat de aarde kan de Nederlandse en Belgische levensstandaard niet aankan. Of anders gezegd: als iedereen zo zou leven als wij, hebben we vier aardes nodig.

De ecologische voetafdruk

Het Global Footprint Network berekent de ecologische voetafdruk van alle landen gezamenlijk, maar ook van landen individueel. Daarvoor wordt eerst gekeken naar de hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen die de bevolking verbruikt. Hoeveel grondgebied is er bijvoorbeeld nodig om in te voorzien in de behoefte aan plantaardig voedsel, vee- en visproducten en hout? En ook niet onbelangrijk: hoeveel CO2-uitstoot gaat ermee gemoeid?

Daarnaast wordt er gekeken naar de biocapaciteit van een land. Hoeveel bos-, gras-, vis-, akker- en stedelijke gebieden zijn er? Met andere woorden: hoe groot is het aanbod natuurlijke hulpbronnen?

Als de vraag het aanbod in een land overtreft, ontstaat een tekort aan biocapaciteit. Dat wordt opgelost door goederen te importeren, of door natuurlijke hulpbronnen uit te putten. Denk aan overbevissing en ontbossing. Dat tekort hebben we in Nederland en België dus al bereikt.

Overshoot day in Nederland en België

Uit de berekeningen blijkt dat de Nederlandse levensstijl onhoudbaar is. Wij waren op 1 april 2024 (geen grap) al door onze grondstoffen van dat jaar heen. Deze zogeheten overshoot day geeft aan dat we de rest van het jaar een tekort opbouwen. Zouden alle landen net zo’n grote ecologische voetafdruk hebben als wij, dan zijn er dus vier aardes nodig om dezelfde levensstijl aan te kunnen houden.

Deze dubieuze eer levert ons plek zeventien op de lijst met overshoot days op. Het kan overigens nog erger: Qatar was op 11 februari al door zijn grondstoffen heen en staat bovenaan de lijst. Ook in België is overshoot day al geweest: op 23 maart (plek vijftien). Landen die hun zaakjes beter op orde hebben zijn bijvoorbeeld Kirgizië en Moldavië. Zij zijn op respectievelijk 30 december en 28 december pas door hun grondstoffen heen. Vorig jaar viel Earth Overshoot Day, het gemiddelde van alle landen, al op 2 augustus.

Wat kunnen we hieraan doen?

Het grootste deel van de Nederlandse ecologische voetafdruk bestaat uit CO2-uitstoot, maar liefst zestig procent. Als we daar iets aan weten te doen, neemt het tekort aan biocapaciteit flink af. Onze voedselverbouwing is verantwoordelijk voor 24 procent van onze ecologische voetafdruk. Daarvan is veertig procent toe te schrijven aan de vlees- en zuivelconsumptie. Als we onze vleesconsumptie halveren, schuift de datum van onze overshoot day met twee weken op.