Dit verhaal van National Geographic werd geproduceerd in het kader van een samenwerkingsverband met Rolex, ter bevordering van natuuronderzoek en natuurbehoud. Beide organisaties zijn gericht op het gezamenlijk ondersteunen van ervaren natuuronderzoekers, het begeleiden van beginnende onderzoekers en het beschermen van natuurwonderen.
Bhutan is ongeveer zo groot als Zwitserland en zeker niet minder bergachtig – hoewel het geografisch gezien veel geïsoleerder ligt. In het zuiden grenst het volledig door land omgeven Bhutan aan India, terwijl de noordgrens wordt gevormd door de machtige Himalaya. Vóór 1974 was Bhutan volledig afgesloten voor toeristen en voor de meeste buitenlanders, en zelfs nu wordt slechts een handjevol betalende bezoekers per keer toegelaten.
Het koninkrijkje kan bogen op een levendige en oude cultuur en prachtig natuurschoon. De Gangkhar Puensum, volgens velen de hoogste berg die nog nooit is beklommen, rijst hier 7570 meter op in de wolken. Afgezien van een buitenmaats gevoel voor avontuur heb je flink veel geld nodig om dit unieke vorstendom te kunnen bezoeken.
De Sloveense fotograaf Ciril Jazbec behoort tot de weinige gelukkigen die Bhutan hebben bezocht. Onlangs reisde hij door dit land, langs dorpjes en door uitgestrekte wouden, en sprak met de bevolking. Het resultaat van zijn reis is een persoonlijk kijkje achter de schermen van een mysterieus landje dat weinig buitenlanders ooit te zien krijgen.
Zijn foto’s variëren van traditionele plattelandstaferelen die op buitenstaanders misschien verrassend modern overkomen. En omdat we het over Bhutan hebben, zien we ook imposante bergen met dichte, groene wouden op de achtergrond. Al met al wekken zijn foto’s de indruk van een bijzondere plek die twee kanten laat zien: van geschiedenis en verandering, van oud en nieuw, van aanpassing en weerbaarheid.
Zo is op een foto van een potje volleybal op het eerste gezicht een doodgewoon speelveldje te zien. Maar in verte zie je majestueuze bergen, die hoger oprijzen dan de wolken.
Dit overwegend boeddhistische land wordt gekenmerkt door zowel oeroude tradities als vernieuwing en is waarschijnlijk vooral bekend om zijn gelukkige bevolking en prachtige bossen, die tot nu toe aan de dreigende aantasting van het milieu zijn ontsnapt. Jazbec gaat hier nader op in.
Gelukszoekers
Aan het einde van de vorige eeuw voerde de Bhutaanse regering een socio-economische indicator in die zij als ‘Bruto Nationaal Geluk’ aanduidde. De indicator fungeert als een sociale thermometer en moet voorkomen dat de economische ontwikkeling van het landje de traditionele levenswijze van de bevolking verdringt. Het idee werd overal ter wereld geprezen als origineel en humanitair.
Maar uiteraard zijn met de invoering van het ‘BNG’ niet alle problemen van het land opgelost. In het recente World Happiness Report van de VN stond Bhutan op de 97e plaats, wat vooral wordt toegeschreven aan factoren als inkomensongelijkheid en werkloosheid.
Een ander groeiend probleem is het feit dat het beperkte en kwetsbare ecosysteem van het land wordt aangetast door de klimaatverandering. De gletsjers van Bhutan zijn aan het smelten, met plotselinge overstromingen tot gevolg, en het regenseizoen wordt steeds onregelmatiger, wat in droge seizoenen tot watertekorten leidt. Maar hoewel het kleine Bhutan niet verantwoordelijk kan worden gesteld voor de broeikasgassen die de rest van de wereld de atmosfeer in blaast, reageert het land door zijn eigen milieuregels – die al heel streng zijn – nog eens aan te scherpen.
Zo’n zestig procent van de Bhutaanse wouden is beschermd gebied en nieuwe infrastructuur moet op duurzame wijze worden ontwikkeld. Zo wordt meer aandacht besteed aan elektrisch openbaar vervoer en hybride auto’s dan aan de ontwikkeling van het traditionele wagenpark.
Met dit soort maatregelen slaagt Bhutan er niet alleen in om CO2-neutraal te blijven, maar zelfs als ‘opslagplaats’ van CO2 te fungeren: dankzij zijn uitgestrekte wouden absorbeert Bhutan meer CO2 uit de lucht dan het uitstoot.
De Bhutaanse aandacht voor de strijd tegen de klimaatverandering werd vorig jaar nog eens benadrukt door de premier van het land. Zijn boodschap over de ambitieuze maatregelen die het land in het licht van het veranderende klimaat zou nemen, was voor fotograaf Jazbec aanleiding om het land te bezoeken en er de weerbaarheid van de bevolking vast te leggen.
“Bhutan heeft echt een heel speciale band met het milieu,” zegt Jazbec. “Zoiets ben ik nog nooit ergens tegengekomen.”
Weerbaarheid
Jazbec heeft in de hele wereld foto’s gemaakt van gemeenschappen die worden geconfronteerd met klimaatverandering, maar het was Bhutan dat vanwege zijn weerbare bevolking bij hem een gevoelige snaar raakte.
Toen Jazbec het koninkrijkje vorig jaar bezocht, werd hij rondgeleid door een ‘fixer’ of plaatselijke gids, die hem meerdere dorpen liet zien.
Op een dag probeerde Jazbec een mot van het schermpje van zijn laptop te verjagen. Volgens de fotograaf was zijn fixer zó ontdaan over wat hij zag, dat hij zijn buitenlandse gast erop aansprak.
“Hij vertelde me dat alle levende wezens een ziel hebben,” zegt Jazbec. “Hij aanvaardde het feit dat dieren ruimte nodig hebben.”
Dat gevoel komt natuurlijk deels voort uit de belangrijkste religie in het land, het boeddhisme. Jazbec zag dat veel mensen in Bhutan probeerden goed voor het milieu te zorgen. Of ze daarbij nu werden gemotiveerd door hun religie, hun gemeenschap of door een minder tastbaar concept, het viel Jazbec op hoe omzichtig de mensen er met de natuur en haar dieren omgingen.
Als buitenstaander wilde hij het wezen van een land vastleggen dat sinds lange tijd als een ‘Shangri-La’ werd omschreven, een idee dat westerlingen altijd heeft aangesproken, maar dat ze nooit helemaal hebben kunnen vatten.
Jazbecs foto’s tonen een contrast tussen ontbering en kalmte. Met de serene natuur als decor verrichten mensen loodzwaar werk. Op één foto worstelt een man een jak tegen de grond. Op andere zien we ontspannen gezinnen na een lange dag werken.
Ondanks het feit dat Jazbec zoveel in zijn foto’s heeft kunnen vastleggen, vindt hij het moeilijk zijn indrukken als buitenstaander in woorden uit te drukken. Hij mijmert slechts: “Het is echt heel bijzonder.”
Fotograaf Ciril Jazbec woont in Slovenië. Bekijk meer van zijn werk op zijn website en op Instagram.
