Tot de literaire schatten van de prachtig barokke, 1200 jaar oude Abdij van Sankt Gallen in Zwitserland behoren negende-eeuwse verluchte handschriften en de oudste plattegrond op perkament die bewaard is gebleven.

“Ik moest een eed afleggen!” riep dichteres Annie Persons enthousiast uit toen ze zich haar bezoek aan de Bodleian Library van de University of Oxford herinnerde. Tot de twaalf miljoen boeken in de collectie behoren het middeleeuwse Vernon Manuscript, de eerste folio-uitgave van Shakespeare en het eerste boek dat met Arabische drukletters werd uitgegeven.

Ieder kind kan alleen al vanwege het omslag dol zijn op een boek. Dat geld zeker voor de boeken in het Museum of Picture Books in Iwaki, Japan. Hoge ramen laten de Pacifische zon binnen, alle boeken worden met de omslag naar voren getoond en brede traptreden zorgen voor ideale leesplekjes.

De universiteitsbibliotheek van al-Qarawiyin in Fez (een van de oudste nog functionerende bibliotheken ter wereld) werd in het jaar 859 opgericht door een vrouw, de rijke koopmansdochter Fatima al-Fihri. Onlangs is de ruimte door architecte Aziza Chaouni gerestaureerd en opnieuw voor het publiek geopend, met inbegrip van oude mozaïeken, zonnepanelen en een café.

Tussen de marmeren zuilen van The Library of Congress in Washington DC kun je genieten van voorlezingen door bekroonde dichters, collecties van teksten in braille en luisterboeken, en gratis rondleidingen met een specifiek thema. In de lunettes van de Grote Zaal wordt de ‘Evolutie van het Boek’ uitgebeeld in negentiende-eeuwse muurschilderingen.

In de Bibliotheca Alexandrina bevinden zich onder andere een zonovergoten leeszaal met meerdere entresols, een planetarium, een tentoonstelling over de drukpers uit 1820 van de Bulaq-uitgeverij en een van ’s werelds grootste collecties aan digitale manuscripten. De imposante muren met oude schrifttekens verwijzen naar de Koninklijke Bibliotheek van Alexandrië uit de oudheid.

Op de stranden van het Franse departement Seine-Maritime (in Normandië) zijn het afgelopen decennium talloze ‘pop-up’-bibliotheken van de departementale organisatie Lire à la Plage opgedoken. In de rood-witte strandhutjes wordt een veelzijdige collectie bordspelen, strips, romans en natuurlijk Franse poëzie uitgeleend.

De handtekening die Galileo tijdens zijn proces in 1633 in inkt pende, brieven van de heilige Petrus op papyrusrollen en de oudste bewaard gebleven Bijbel ter wereld liggen keurig opgeborgen in de Vaticaanse Bibliotheek in Rome. Niet-wetenschappers moeten een rondleiding met gids boeken.

De eerste bibliotheek in de stad Muyinga in Burundi werd door buurtbewoners opgetrokken uit plaatselijk gewonnen blokken leem, kleitegels en eucalyptusbalken. Openslaande ramen bieden uitzicht op Burundi’s ‘Milles Collines’ (‘Duizend Heuvels’) en in de kinderleeszaal hangt tussen de eerste verdieping en de begane grond een brede hangmat van sisaltouw.

De marmeren façade van de Bibliotheek van Celsus, die in 117 na Chr. op de tombe van Celsus Polemaeanus werd gebouwd, is nog altijd te zien tussen de ruïnes van de oude stad Efeze in Turkije. De vier Romeinse figuren in de toegangspoort, die de wijsheid van de voormalige gouverneur symboliseren, bewaakten ooit ruim 1200 boekrollen.

De drijvende bibliotheek in het 26 meter lange schip Epos werd in 1959 ingericht en doet elke zomer de Noorse fjorden aan om in totaal zo’n zesduizend boeken (uit zijn collectie van 53.300 voorwerpen) uit te lenen. Het schip bezoekt 150 verschillende plaatsen aan de grillige westkust van Noorwegen.

De Mertz Library van de New York Botanical Garden bevat de grootste collectie botanische boeken en materialen ter wereld. Een allée van tulpenbomen voert van de ruim honderdjarige boekentempel naar een Victoriaanse tropische kas en het op een na grootste herbarium ter wereld (na Parijs).