25x Schatten van Rusland

Op een smalle landtong in de Kizji-archipel, die in het Onegameer ligt, wordt een tweetal fraaie houten kerkjes bekroond door een reeks trapsgewijze koepels. De verrassende aanblik van de Kizji-pogost (kerklanderij) is een uniek voorbeeld van Russische houtarchitectuur.

Hoog op een berghelling kijkt de citadel van Derbent uit over de Kaspische Zee. De citadel en oude stad hebben tussen de vijfde eeuw en de moderne tijd talloze wereldrijken zien opkomen en ondergaan, van de Arabieren en Seltsjoeken tot de Mongolen, Timoeriden en Safawieden, en uiteindelijk het Russische Rijk.

Jaroslavl dateert uit de tiende eeuw, maar werd eind achttiende eeuw in het kader van een ambitieus stedenbouwproject van keizerin Catharina de Grote herbouwd als een model van neoclassicistische stadsplanning. De stad staat ook bekend om zijn zestiende- en zeventiende-eeuwse kerken, waaronder de Epifaniekerk van rode baksteen.

De middeleeuwse nederzetting Boelgar aan de oever van de rivier de Wolga was ooit de hoofdstad van het Mongoolse kanaat van de Gouden Horde. Resten van een moskee, het paleis en het mausoleum van de Khan getuigen van het moslimverleden van de stad. De plek wordt door de islamitische Tataren nog altijd als een gewijde plek beschouwd.

De Koerse Schoorwal is een smalle landtong die het Koerse Haf van de Oostzee scheidt. Ondanks verwering door wind en water wordt de landtong al sinds prehistorische tijden ononderbroken bewoond – als schoolvoorbeeld van de eeuwige strijd tussen menselijke bewoning en de krachten van de natuur.

In het zuiden van Siberië strekken zich de Gouden Bergen van het Altaj-gebergte over een oppervlakte van 16.000 vierkante kilometer uit. Dit gebied van kale en winderige rotsen, besneeuwde pieken en kristalheldere gletsjermeren herbergt een zeldzame diversiteit aan wilde dieren, waaronder het ooit met uitsterving bedreigde sneeuwluipaard.

De Maria-Hemelvaartkathedraal en het bijbehorende klooster in Svijatsjk getuigen van de expansie van het Russische tsaardom in de zestiende eeuw en werden gebouwd op een eilandje in de samenloop van de rivieren Wolga, Svijaga en Sjtsjoeka. Tegenwoordig staat de kathedraal vooral bekend om zijn zeldzame collectie Oosters-orthodoxe fresco’s.

Op een heuveltje in het noordwesten van Rusland staat het van buiten streng ogende Kloostercomplex van Ferapontov, dat sinds zijn bouw in de veertiende eeuw een belangrijk religieus machtscentrum is geweest en een sleutelrol in de Russische geschiedenis heeft gespeeld. Hier werd de autoriteit van Ivan III als eerste tsaar aller Russen erkend en leefde patriarch Nikon van Moskou in ballingschap.

Het 1642 meter diepe Bajkalmeer in het zuiden van Siberië werd 25 miljoen jaar geleden gevormd en is daarmee het oudste en diepste zoetwatermeer ter wereld. Dit kostbare reservoir bevat twintig procent van de wereldreserves aan onbevroren zoetwater.

Het schiereiland Kamtsjatka is een van de weinig plekken op aarde wereld waar actieve vulkanen en gletsjers naast elkaar voorkomen. De vulkanen van Kamtsjatka vormen dan ook een uniek en spectaculair landschap, waarin je zeeotters, bruine beren, adelaars en ’s werelds grootste variëteit aan zalmachtigen aantreft.

Het enorme, 19.000 vierkante kilometer grote Poetorana-plateau in Centraal-Siberië bestaat uit Arctische en sub-Arctische ecosystemen met weidse uitzichten, bergen en ongerepte meren en rivieren.

Het kloostercomplex Troitse-Sergjeva Lavra in Sergjev Posad, ten noordoosten van Moskou, wordt ook wel de ‘parel van de Russische kloosterarchitectuur’ genoemd en is ook nu nog een centrum van de Russisch-orthodoxe kerk. Het volledig functionerende klooster is een schoolvoorbeeld van religieuze en militaire bouwkunst sinds de veertiende eeuw.

Ondanks zijn relatief korte bestaan kan Sint-Petersburg zich op een rijk verleden en een schat aan architectonische meesterwerken beroepen. De stad werd begin achttiende eeuw onder tsaar Peter de Grote gebouwd en werd al snel het ‘Venetië van het Noorden’ genoemd. Zijn beroemde paleizen, kathedralen en residenties getuigen van een mix van barokke en neoclassicistische bouwstijlen. Afgezien van zijn architectonische pracht speelde Sint-Petersburg (dat in de Sovjet-tijd Leningrad heette) een sleutelrol in de Russische geschiedenis, van de Revolutie van 1917 tot het Beleg van Leningrad, toen de stad van 1941 tot 1944 was omsingeld door Duitse troepen.

Het Rode Plein in Moskou is ongetwijfeld de beroemdste plek in Rusland. Het plein wordt geflankeerd door het zwaar versterkte Kremlincomplex en de schitterende en veelkleurige Sint-Basiliuskathedraal, en heeft sinds de dertiende eeuw altijd in het middelpunt van Ruslands turbulente geschiedenis gestaan. Afgezien van een periode van twee eeuwen waarin Sint-Petersburg de hoofdstad van Rusland was, is het Moskouse Kremlin altijd het machtscentrum van het land geweest.

Een markeringsteken op het eiland Hogland in het uiterste oosten van de Oostzee vormde een van de punten op de Geodetische Boog van Srtuve, een ambitieuze graadmeting waarmee de precieze vorm en grootte van de aarde moest worden bepaald. Tussen 1816 en 1855 stelden wetenschappers in tien landen over een totale afstand van ruim 2800 kilometer markeringspunten vast om de omtrek van de aarde te meten.

Het Arctische droomlandschap van dit eiland wordt bevolkt door ijsberen, walrussen, lemmings en rendieren, en is ook een toevluchtsoord voor grijze walvissen die vanuit Mexico migreren. Het Reservaat Wrangel is een schatkamer van natuurlijke schoonheid en biodiversiteit, en een fascinerend voorbeeld van evolutionaire ontwikkeling.

De tegelijk sierlijke en indrukwekkende Maria-Hemelvaartskerk van Kolomenskoje werd in 1532 gebouwd ter ere van de geboorte van de prins die later als Ivan de Verschrikkelijke zou heersen. Het complex laat een combinatie van Byzantijnse, Griekse, romaanse, gotische en oud-Russische bouwstijlen zien.

Door hun afgelegen locatie en meedogenloze klimaat vormden de Solovetski-eilanden in het westen van de Witte Zee in de loop der eeuwen een ideale plek voor kloosternederzettingen, ballingsoorden en – in de Sovjet-tijd – gevangenkampen.

Omdat Novgorod strategisch was gelegen aan handelsroutes tussen Centraal-Azië en Noord-Europa, werd de stad in de negende eeuw de eerste hoofdstad van Rusland. Novgorod staat bekend om zijn architectuur in steen en is ook een belangrijk religieus centrum, omdat hier in de vijftiende eeuw de eerste volledige vertaling van het Oude en Nieuwe Testament in het Slavisch werd uitgegeven.

Aan de oever van de rivier de Moskva is het Novodevitsji-klooster een sierlijk voorbeeld van Russische barok en de plek waar ooit vrouwen uit de adel, waaronder ook leden van de tsarenfamilie, zich uit het openbare leven terugtrokken. Op de begraafplaats van het klooster liggen enkele leden van het Russische tsarenhuis.

Deze imposante muur van natuurlijke rotspilaren torent hoog boven de oever van de rivier de Lena uit. Ze ontstonden doordat het gesteente gedurende millennia werd verweerd door afwisselend bevriezend en ontdooiend water en vormen nu het Natuurpark Lenapilaren. Sommige zuilen zijn bijna honderd meter hoog, terwijl de formaties ook fossielen bevatten, waarvan sommige teruggaan tot het Cambrium.

Een verbluffende diversiteit aan soorten is te vinden in de centrale Sichote-Alin, een bergketen in het Verre Oosten van Rusland met een unieke mix van taiga en subtropische landschappen, waar noordse soorten als lynx en bruine beer naast zuidelijke soorten als de tijger voorkomen.

Als enige nog bestaande Tataarse vesting in Rusland getuigt het tiende-eeuwse Kremlin van Kazan van het islamitische verleden van dit gebied ten tijde van de kanaten van de Gouden Horde en Kazan.

In het Oeralgebergte behoren de oerbossen van Komi met een oppervlakte van 32.000 vierkante kilometer tot de grootste, nog ongerepte bossen op de taiga van Europa.

Het middelpunt van de Grote Merendepressie op de grens tussen Mongolië en de Republiek Toeva in Rusland is het uitgestrekte zoutwatermeer Uvs Nuur. Het omringende land is een mengeling van koude woestijn, moerassen, bossen en besneeuwde bergen, waar sneeuwluipaarden en wilde argali-schapen huizen.