Denk je aan het Zuid-Afrikaanse Kaapstad, dan zie je waarschijnlijk al snel de Tafelberg of Robbeneiland voor je. Dat er bij het horen van de naam District Six misschien niet direct een belletje gaat rinkelen, is niet zo vreemd: District Six bestaat immers niet meer.
District Six, een ooit zo levendige stadswijk
District Six was een multiculturele stadswijk even ten zuidoosten van het centrum van Kaapstad, op een steenworp afstand van Kasteel de Goede Hoop, dat in de zeventiende eeuw werd gebouwd in opdracht van de VOC. Jarenlang woonden er mensen met verschillende etnische achtergronden in goede harmonie met elkaar: van nazaten van slaafgemaakten tot islamitische Kaap-Maleiers en Engelssprekende Afrikaners.
Maar in de jaren zestig van de vorige eeuw wordt District Six aangewezen als woongebied voor de witte inwoners van Kaapstad, als onderdeel van de apartheidspolitiek. Bestaande woningen worden gesloopt en voor de nieuwkomers moeten nieuwe huizen worden gebouwd. Maar... de nieuwbouw komt nooit van de grond, mede door internationale druk op het gevoerde beleid. Hoewel grote delen van de wijk tot op de dag van vandaag onbebouwd zijn gebleven, was District Six door de grootschalige sloop verleden tijd.
District Six als ongewenst voorbeeld
Tegenwoordig draagt het District Six Museum de erfenis van de multiculturele wijk en de forced removals – gedwongen verhuizing – van haar bewoners. Museumgids Noor Ebrahim woonde in District Six toen het huis van hem en zijn ouders van de één op andere dag werd weggevaagd door bulldozers. ‘Dat was verschrikkelijk. District Six was een thuis voor zo’n zestigduizend mensen met verschillende achtergronden. Iedereen leefde naast en met elkaar,’ zegt Noor.
En dat was precies wat het apartheidsregime zo tegenstond, vervolgt Noor. ‘Tijdens de apartheid was de regering van mening dat bevolkingsgroepen strikt moesten worden gescheiden. Dat was zelfs bij wet vastgelegd. District Six was een goed voorbeeld van een plek waar mensen met verschillende achtergronden in vrede samenleefden. Dat was geen goede reclame voor het beleid van die tijd.’
De terugkeer van oude bewoners
De inwoners van District Six werden gedwongen te verhuizen naar de Cape Flats, een zandvlakte ver buiten Kaapstad. Ook Noor en zijn familie, van wie de roots in India liggen, moesten de wijk verlaten. Op veel van de toegewezen plekken zijn townships ontstaan, waarvan Khayelitsha met zo’n vierhonderdduizend inwoners Kaapstads bekendste is.
Door nationale en internationale druk op de gedwongen verhuizingen kwamen de nieuwbouwprojecten in District Six niet van de grond. Na het afschaffen van de apartheid in 1990 en de door Nelson Mandela gewonnen verkiezingen in 1994 kreeg de regering meer oog voor District Six. De oorspronkelijke bewoners werd beloofd dat ze terug konden keren naar hun oude woonplaats. ‘In nieuwgebouwde huizen, want onze huizen waren er niet meer,’ zegt Noor. ‘Sommigen zijn teruggekeerd, maar lang niet iedereen woont nu weer in District Six.’
Het District Six van toen bestaat dus niet meer, maar als medeoprichter van het museum vertelt Noor het verhaal van de wijk dagelijks aan bezoekers. Trots zegt hij dat ook beroemdheden de weg naar het museum weten te vinden, onder wie voormalig first lady Michelle Obama en Nelson Mandela. ‘Ook Prince zou langskomen, maar hij overleed voordat hij een bezoek kon brengen. Het is belangrijk dat dit verhaal wordt verteld en dat mensen zich ervan bewust zijn dat uitsluiten van mensen voor geen enkel probleem de oplossing kan zijn.’
