Het schilderachtige IJsland staat bekend om zijn vriendelijke bevolking en adembenemende watervallen en is een van de beste plekken op aarde om het Noorderlicht te bewonderen. Minder bekend is deze populaire toeristenbestemming om zijn aparte en soms griezelige folklore, waarin het wemelt van wezens als trollen, elven, geesten en feeën. Veel van de IJslandse volksverhalen zijn onverbrekelijk verbonden met enkele van de befaamde landschappen op het eiland.
De volksverhalen worden al sinds de twaalfde eeuw van generatie op generatie doorverteld, en kinderen kregen ze niet alleen te horen omdat ze spannend waren. De wilde natuur in dit land is altijd onherbergzaam geweest, vooral in de wintermaanden, wanneer het slechts een paar uur per dag licht is. Deze fantastische verhalen moesten de IJslandse kinderen leren hoe ze in een onverbiddelijke natuurlijke omgeving konden overleven.
Veel IJslanders houden de verhalen nog altijd respectvol in ere. Recente bouwprojecten, waaronder de geplande aanleg van een weg door het oeroude lavaveld van Gálgahraun, zijn stopgezet omdat in de betreffende gebieden elven en dwergen zouden wonen. De geschiedenis van IJsland kent duizenden verhalen en mythen. Hieronder volgen een paar fascinerende voorbeelden.
Reynisfjara, Vik
Even buiten Vik, een dorp met iets meer dan driehonderd inwoners, ligt het beroemde zwarte grindstrand Reynisfjara. Aan de voet van de berg Reynisfjell verheffen zich boven het donkere strand torenhoge, zeskantige basaltzuilen, terwijl vlak voor de kust rotspilaren van 65 meter hoog genaamd Reynisdrangar uit de woeste en koude Atlantische Oceaan oprijzen.
Volgens de IJslandse folklore waren deze pilaren ooit trollen. Terwijl ze een driemaster naar de kust sleurden, hadden de trollen te veel tijd nodig om aan land te waden en veranderden bij het ochtendgloren in steen. Ook tegenwoordig nog geloven velen dat als je maar dicht genoeg langs de klippen rijdt, je het geweeklaag en gesteun van de trollen kunt horen, die heimwee hebben naar hun huis in de bergen.
Het eiland Drangey
Het vulkanische eilandje Drangey is te zien vanaf de kust van de Skagafjörður, een diepe baai in het noorden van IJsland. Met zijn loodrechte, uitstekende klippen is Drangey een ideaal oord voor talloze vogelsoorten, waaronder de papegaaiduiker en de zeekoet. Het eilandje is ook bekend als de thuishaven van een van de beroemdste Vikingen van IJsland, Grettir ‘de Sterke’ Asmundarson. De langst levende voortvluchtige uit de geschiedenis van IJsland woonde ook drie jaar op Drangey voordat hij naar de bewoonde wereld kon terugkeren.
Volgens een andere sage werden mannen die het eiland bezochten om er op vogels te jagen en eieren te rapen, door een kwade geest in de afgrond gestort. De beschermheilige van IJsland, Guðmundur de Goede, werd erbij geroepen om het eiland te zegenen. Na de zegening kwam Guðmundur de kwade geest tegen, die zei: “Ook het kwaad moet een plek hebben om te wonen.” De kwade geest kreeg toestemming op een klein gedeelte van de klippen te huizen, dat nu de ‘Heidensberg’ heet. Om die reden wordt in dat gebied niet langer op vogels gejaagd of naar eieren gezocht.
Dimmuborgir
In het noorden van IJsland liggen de unieke rotsformaties van de lavavelden van Dimmuborgir. Het landschap is hier bezaaid met vulkanische pilaren en lavatunnels, die ontstonden doordat lava over waterpoelen stroomde.
De spectaculaire formaties dienen als decor voor een duister mythologisch verhaal. Ruwweg vertaald betekent Dimmuborgir ‘Donkere kastelen’ in het IJslands. Het is de plek waar volgens de overlevering Grýla huist, een moorddadig wezen dat half-trol en half-oger is. Haar dertien kinderen worden de ‘Joeljongens’ genoemd: kattenkwaad uithalende IJslandse versies van de westerse Kerstman. In de dertien dagen voorafgaand aan Kerstmis zetten kinderen op IJsland nog altijd hun schoentje in de vensterbank en krijgen cadeautjes als ze zich goed hebben gedragen. Ondeugende kinderen krijgen een rotte aardappel en lopen de kans door de Joeljongens te worden meegenomen en dan ten behoeve van Grýla’s maal te worden gekookt. Grýla heeft ook een grote zwarte kat, die slechts éénmaal per jaar eet. De kat wacht totdat alle kinderen bezig zijn met het uitpakken van hun kerstcadeautjes en verorbert dan de kinderen die geen kledingstuk hebben gekregen.
Op zeker moment in 1746 waren kinderen zó bang om te worden opgegeten dat de overheid moest ingrijpen en de mythe als bangmakerij verbood.
Kloof van Rauðfeldar, schiereiland Snæfellsnes
Het schiereiland Snæfellsnes in het westen van IJsland is bezaaid met watervallen, bergen, lavavelden, pittoreske dorpjes en enkele van de enige goud- en rozekleurige stranden van het land.
Het schiereiland is vernoemd naar een ander mythisch wezen, dat half-trol, half-mens was en Bárður Snæfellsás wordt genoemd. Bárður, de zoon van een menselijke moeder en een vader die half-titaan was, vestigde zich in de negende eeuw op IJsland in de Kloof van Rauðfeldar of Rauðfeldsgjá en dankt zijn naam aan een tragedie die daar plaatsvond tussen hemzelf, zijn oudste dochter Helga en de kinderen van zijn halfbroer Þorkell. De zoon van Þorkell, Rauðfeldur, duwde zijn nichtje op een ijsberg, die de open zee op dreef en uiteindelijk bij Groenland aanspoelde. Toen Bárður hoorde wat er was gebeurd, was hij ziedend, greep zijn neven voor zijn huis en gooide Rauðfeldur in een grote, diepe kloof, die het graf van de jonge trol werd.
Völvuleiði, Hólmanes
In het oosten van IJsland worden de havenstadjes Reyðarfjörður en Eskifjörður door een weg met elkaar verbonden. Reyðarfjörður ligt aan het langste fjord van Oost-IJsland, terwijl Eskifjörður een belangrijke vissershaven is en bekendstaat om zijn prachtige bergwatervallen.
De beenderen van een IJslandse profetes of völva liggen niet ver van de weg onder een stapel stenen begraven. Volgens de legende beschermt zij de beide plaatsen sinds haar dood al eeuwenlang. Zolang haar botten op deze plek begraven blijven, zal haar bescherming over de stadjes voortbestaan. Het verhaal gaat dat in 1627 Algerijnse piraten de oostkust naderden om de havenstadjes te plunderen. Maar de völva was de zeerovers voor en riep een dichte, alles verhullende mist op, waardoor de piraten gedwongen waren hun missie af te breken en naar zee terug te keren.
