Voor het eerst in dertig jaar heeft een tropische storm de kust van New England bereikt. Sinds de regio in 1991 werd getroffen door hurricane Bob, zijn de New Englanders gespaard gebleven voor dit soort zware stormen.
Tropische storm Henri verplaatste zich in een ongebruikelijk traag tempo richting de staten New York, Massachusetts en Rhode Island, met windsnelheden die net onder de grenswaarde van 119 kilometer per uur lagen die de storm als hurricane zou kwalificeren.
Nadat de storm vorige week in het midden van de Atlantische Oceaan was ontstaan, bleek de route die Henri zou volgen, lastig te voorspellen. Afhankelijk van invloeden in de atmosfeer kon de storm over het hele kustgebied van New England razen of snel weer oostwaarts afbuigen, richting zee. Uiteindelijk deed hij de afgelopen dagen de staten New York, Massachusetts en Rhode Island aan, waar hij overstromingen in steden als New York en Boston veroorzaakte.
De tropische storm beweegt zich alarmerend traag voort, waardoor hij veel regen laat vallen in een streek waar de grond al met water was verzadigd door restanten van de tropische storm Fred, die anderhalve week geleden over het gebied trok. Henri is inmiddels afgezwakt tot een tropische depressie.
“Mensen moeten altijd aandacht besteden aan de voorspellingen,” zegt Dennis Feltgen, meteoroloog van het National Hurricane Center (NHC). “Ze moeten zich op zo’n storm voorbereiden en voorraden inslaan.”
Zeldzame hurricane
Thuis in het kustplaatsje Marion, Massachusetts, volgde wetenschapper Jennifer Francis van het Woodwell Climate Research Center de storm op de voet terwijl ze haar eigen voorzorgsmaatregelen nam.
“Het hele stadje was in rep en roer,” zegt ze. “Ik heb heel veel informatie kunnen geven aan vrienden en buren. Ik denk dat veel mensen niet op zo’n storm hadden gerekend.”
Het onzekere traject van de storm was niet zozeer te wijten aan de grillen van Henri zelf, maar meer aan de weerspatronen die zich rond de storm ontvouwden. In de zomermaanden begint de noordelijke straalstroom of ‘jet stream’, een sterke luchtstroming die zich op grote hoogte door de atmosfeer slingert, steeds meer meanders te vertonen, waardoor zich gemakkelijk hoge- en lagedrukgebieden kunnen vormen. Twee verschillende weerssystemen boven de VS en Canada maakten het aanvankelijk lastig om het pad van Henri te voorspellen.
Het traject dat een hurricane aflegt, wordt meestal beïnvloed door een uitgestrekt gebied van hoge luchtdruk dat het ‘Azoren-hoog’ wordt genoemd. De winden die dit hogedrukgebied veroorzaakt, zorgen ervoor dat hurricanes niet naar het noorden van de Atlantische Oceaan trekken of houden ze weg van het vasteland van de VS. Maar af en toe kan het Azorenhoog zich verplaatsen, waardoor een tropische storm zoals Henri op een noordwaarts traject richting de Oostkust van de VS wordt gestuurd.
Verder naar het westen veroorzaakten een lagedrukgebied boven de oostelijke VS en een hogedrukgebied boven Canada luchtstromingen die Henri naar het noordwesten stuurden. De combinatie van al deze weerspatronen creëerde de zeldzame gelegenheid dat een hurricane in Rhode Island aan land kwam.
“Alles moet precies kloppen om de storm deze kant op te laten komen,” zegt Francis.
Terwijl Henri de noordoostkust van de VS naderde, speelden twee factoren een rol in de uiteindelijke kracht van de storm.
De eerste was het feit dat de zogenaamde verticale windschering, een kracht die hurricanes doet afzwakken, zou afnemen, waardoor de storm zijn vorm en kracht zou behouden. Ten tweede verplaatste de storm zich over relatief warm zeewater, waardoor hij eveneens aan kracht zou winnen. Warm zeewater is de brandstof van hurricanes: hoe warmer het zeewater, des te intenser het stormsysteem.
Hoewel het zeldzaam is dat hurricanes zover naar het noorden trekken, ligt de herinnering aan recente stormen in het gebied nog vers in het geheugen. Zo kwamen de restanten van hurricane Sandy in 2012 als zware storm aan land in New Jersey, terwijl in 2011 Vermont werd getroffen door de restanten van hurricane Irene.
Het is zelfs mogelijk dat de regio in één jaar door twee hurricanes wordt getroffen. “Het klassieke voorbeeld is 1954, toen er met een tussenpoze van twee weken twee hurricanes in New England aan land kwamen,” zegt Phil Klotzbach, een atmosfeerwetenschapper van de University of Colorado die in het oosten van Massachusetts opgroeide.
Komt het door de klimaatverandering?
In het onlangs gepubliceerde rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is gekeken naar meerdere mechanismen die de intensiteit en frequentie van hurricanes kunnen verhogen. In het rapport werd gewezen op het opschuiven van de noord- en zuidgrens van de tropische zone, wat de mogelijkheid met zich meebrengt dat hurricanes in de toekomst op noordelijker of zuidelijker breedten, dus verder richting de polen, zullen ontstaan.
Er zijn niet genoeg gegevens beschikbaar om zeker te weten of hurricane Henri door de klimaatverandering is beïnvloed. Zijn ongebruikelijke traject is waarschijnlijk het gevolg van een samenloop van omstandigheden in de atmosfeer, zegt Jim Kossin, klimaatwetenschapper van The Climate Service, een privébedrijf dat adviseert op het gebied van klimaatrisico’s. Kossin werkte eerder bij de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) en heeft onderzoeken gepubliceerd over de invloed van de klimaatverandering op het traject van hurricanes.
Uit zijn onderzoek komt naar voren dat tropische cyclonen boven de Stille Oceaan (tyfoons) steeds verder naar het noorden zullen trekken, wat betekent dat landen als Noord- en Zuid-Korea, Japan en China kwetsbaarder worden. Maar volgens hem zijn de modellen voor de Atlantische Oceaan minder duidelijk. Dat komt deels door de oceaanstromingen in deze oceaan, die duidelijk verschillen van die in de Stille Oceaan. Kassin wijst er ook op dat hurricanes in het noordoosten van de VS gedurende de eerste helft van de twintigste eeuw werden afgezwakt door de verminderde zonnestraling als gevolg van de sterke luchtverontreiniging in de regio, die werd veroorzaakt door fabrieken en het verkeer. Nu die vervuiling langzaam afneemt, kunnen er volgens hem meer hurricanes tot in deze regio doordringen.
De factor waarbij de klimaatverandering volgens Kassin wel directe invloed op het ontstaan van Henri heeft gehad, is die van het warmere zeewater langs de noordoostkust van de VS. Terwijl de atmosfeer meer en meer broeikasgassen absorbeert en de aarde opwarmt, wordt een deel van deze energie door de oceanen geabsorbeerd en wordt het oppervlaktewater warmer. In de afgelopen dagen lag het oceaanwater in het gebied 2,5 tot 4 graden Celsius warmer dan normaal in deze tijd van het jaar.
De oppervlaktetemperaturen “zijn momenteel zeer afwijkend. En daar zit waarschijnlijk een menselijke vingerafdruk op,” zegt Kossin. “Het biedt Henri de gelegenheid om een grotere intensiteit te handhaven.”
Maar Kassin zegt erbij dat het warmere zeewater ook het gevolg kan zijn van natuurlijke variaties. Voordat een bepaalde temperatuurstijging precies kan worden toegeschreven aan de klimaatverandering en niet aan natuurlijke fluctuaties in de oceaan, zal er nog heel wat onderzoek gedaan moeten worden.
Een andere factor waarbij de klimaatverandering de gevolgen van hurricanes kan verergeren, is de zeespiegelstijging. Langs de kust van New England worden overstromingen als gevolg van hoogtij steeds zwaarder. Voor de kust van Boston is de zeespiegel sinds 1950 met twintig centimeter gestegen, wat betekent dat stormvloeden – het gevaarlijkste gevolg van hurricanes – hoger kunnen worden en verder landinwaarts reiken.
“De klimaatverandering helpt het toeval een beetje, zodat de kans op extremen wat groter wordt,” zegt Klotzbach.
Met Henri is het hurricane-seizoen nog maar pas begonnen. Hurricane Grace, een storm van categorie 1, kwam eind vorige week aan de zuidoostkust van Mexico aan land, en boven de oostelijke Atlantische Oceaan broeit alweer een nieuwe storm. Verwacht wordt dat het aantal hurricanes in het nieuwe seizoen – dat officieel op 30 november ten einde zal lopen – boven normaal zal liggen. De NOAA voorspelt zo’n 21 stormen die een officiële naam verdienen. Tot dusver is Henri de achtste.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
