De kop, voet en oogstelen van een piepklein landslakje zijn onlangs in gefossiliseerde vorm ontdekt in een 99 miljoen jaar oud stuk barnsteen. Hoewel het exemplaar een doorsnede van maar een halve centimeter heeft, biedt het een adembenemend inzicht in het leven van deze onooglijke wezens in de tijd van de dinosauriërs.
Het slakje zat opgesloten in een stuk barnsteen uit het noorden van Myanmar. Het in 2016 van een privéverzamelaar verworven fossiel omvat ook nog het huisje van een minder goed bewaard gebleven slak.
Terwijl bij de meeste slakkenfossielen alleen het huisje bewaard is gebleven, is deze vondst volgens de onderzoekers het oudste exemplaar van een slak waarbij ook de weke delen in het barnsteen zijn geconserveerd.
Het onderzoek, dat vorige week werd gepubliceerd in het vakblad Cretaceous Research, werd geleid door National Geographic-onderzoeker Lida Xing van de Chinese Universiteit voor Aardwetenschappen in Beijing, wier team ook verantwoordelijk was voor recente Myanmarese barnsteenvondsten van oeroude kuikens, regenwoudkikkers, een jonge slang en zelfs de staart van een gevederde dinosauriër.
Een zeldzame schoonheid
Slakken die in boomhars worden gevangen en daarna in de hars tot barnsteen fossiliseren, zijn zeer zeldzaam, “laat staan uitzonderlijke slakken met weke delen,” aldus medeauteur Jeffrey Stilwell, paleontoloog aan de Monash University in Melbourne.
“Oeroude boomhars heeft een opmerkelijk vermogen om stoffelijke resten te conserveren, waardoor minieme details van gefossiliseerde organismen van vele miljoenen jaren oud in perfecte driedimensionaliteit bewaard blijven – zó perfect dat het soms lijkt alsof ze gisteren pas in de hars zijn blijven kleven,” zegt hij.
Eerder al zijn enkele slakjes met weke delen in barnsteen ontdekt, maar dit nieuwe exemplaar is minstens zeventig miljoen jaar ouder dan de vorige recordhouder. Het fossiel levert interessante nieuwe inzichten op in de rijke biodiversiteit van tropische wouden gedurende het Krijt.
Het slakje, dat zich inmiddels in de collectie van het Dexu Institute of Palaeontology in het Chinese Chaozhou bevindt, is waarschijnlijk verwant aan de Cyclophoroidea, een moderne superfamilie van landslakken die in tropische en subtropische habitats leven en bekendstaan om hun harde operculum, het ‘dekseltje’ waarmee ze hun huisje afsluiten wanneer ze letterlijk in hun schulp kruipen. Maar omdat het bij dit exemplaar om een zeer klein en jong slakje gaat, is het volgens de auteurs lastig om de verwantschap definitief vast te stellen.
“Het is vooral opmerkelijk dat er structuren als een oogsteel of een mogelijk operculum te zien zijn,” zegt Ricardo Pérez-de la Fuente, een paleo-entomoloog van het Oxford University Museum of Natural History die bijdroeg aan een artikel over de vondst van oeroude teken die in Myanmarees barnsteen zijn geconserveerd.
“Vondsten als deze zijn zeer waardevol voor het reconstrueren van een compleet beeld van de hars producerende wouden in het Krijt en bieden een zeldzaam en driedimensionaal inkijkje in de conservering van weke delen.”
Volledigere fossielen
De auteurs gaan ervan uit dat dit ongelooflijke barnsteenexemplaar ontstond toen het slakje in kleverige boomhars viel. Daarbij moet het huisje van de slak al snel zijn volgestroomd met hars, waardoor het diertje zich daar niet meer in kon terugtrekken. De onderzoekers denken dat het dier zijn vlezige lijf naar voren heeft uitgestrekt om zich te bevrijden, waarna het volledig door hars werd ingesloten.
George Poinar, paleobioloog aan de Oregon State University in Corvallis, vindt de vondst fascinerend maar komt met een alternatieve verklaring voor het feit dat het slakje in zijn geheel bewaard is gebleven.
Eerder had Poinar slakken van twintig- tot dertig miljoen jaar oud beschreven die samen met hun weke delen in barnsteen bewaard waren gebleven en in de Dominicaanse Republiek werden ontdekt. Hij stelt dat de uitgerekte houding van de weke delen erop wijst “dat het slakje door een roofdier werd aangevallen en gebeten, waarna het per ongeluk in de hars viel en daar is achtergelaten. Geen roofdier wil hars in zijn eten.”
Los van de manier waarop dit slakje aan zijn einde is gekomen, is de unieke vondst de zoveelste aanwinst in een groeiende collectie dieren en planten die in Myanmarees barnsteen zijn gevonden. De meeste van deze geconserveerde soorten – inmiddels meer dan duizend – zijn in de afgelopen tien jaar ontdekt, zegt medeauteur Andrew Ross van het National Museum of Scotland in Edinburgh.
“De diversiteit van de Myanmarese barnsteenvondsten is fenomenaal en (...) omvat een mix van vroege uitgestorven soorten en vormen die doen denken aan moderne verwanten,” zegt hij. “Ze bieden ons een enorme rijkdom aan nieuwe inzichten in dieren die voorheen alleen bekend waren van fossielen in gesteente.”
Bekijk de fotogalerij: 23x foto's van fossielen van dinosauriërs
Lees ook: 99 miljoen jaar oude babyslang gevonden in barnsteen
Volg John Pickrell op Twitter.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
