De ruimtetelescoop Hubble is door NASA ingezet als kosmische weersatelliet om details te leveren over de turbulente stormen die op Jupiter woedden. Aan de hand van een reeks zeer gedetailleerde opnamen met Hubble’s Wide Field Camera hebben wetenschappers twee reusachtige ‘wereldkaarten’ samengesteld die een periode van tien uur op de roterende gasreus tonen.
“Steeds als we naar Jupiter kijken krijgen we intrigerende aanwijzingen dat er iets zeer indrukwekkends op de planeet aan de gang is”, zei Amy Simon, planetologe aan het Goddard Space Flight Center van de NASA in Greenbelt, Maryland, in een persverklaring. “En deze keer is geen uitzondering.”
De grote rode vlek van Jupiter – een wervelstorm die minstens tweemaal zo groot is als de aarde – is voor onderzoekers altijd een ware belevenis. De kosmische cycloon lijkt een rondere vorm aan te nemen, waarbij hij alleen al in het afgelopen jaar 240 kilometer kleiner is geworden. Terwijl de intensiteit van de reuzenstorm blijft afnemen, verschuift de kleur van de beroemdste planetaire vlek in ons zonnestelsel van rood naar oranje.
Maar het meest verrassend is een dunne en langgerekte stormsliert die vrijwel de gehele breedte van de wervelstorm bestrijkt. De wetenschappers moeten de aard van dit object nog bepalen, dat wervelt en kronkelt als gevolg van windsnelheden van 150 meter per seconde (530 kilometer per uur).
Binnenkort zullen we beschikken over regelmatige weersverwachtingen voor andere gasreuzen dan Jupiter, want wetenschappers zijn van plan om jaarlijks ook dit soort Hubble-beelden te maken van Uranus en Neptunus.
“Aan de hand van de opgebouwde verzameling kaarten zullen wetenschappers meer inzicht krijgen in de atmosferen van onze reuzenplaneten”, zegt Michael H. Wong van de faculteit voor astronomie van de University of California in Berkeley.
Zelf bekijken
Ook amateur-astronomen kunnen Jupiter en zijn grote rode vlek spotten. De grootste planeet van ons zonnestelsel is erg gemakkelijk met het blote oog te zien, omdat de planeet zo helder aan de hemel staat. Kijk uit naar de op één na helderste ‘ster’ die boven de oostelijke horizon opkomt. Als extraatje zal Jupiter net onder Venus staan, dezer dagen het helderste object aan de ochtendhemel.
Dicht in de buurt zal ook Mars zich melden, maar dan als een zwakker schijnende, rode ‘ster’, net boven Jupiter. De twee planeten zullen tot aan 2018 niet meer zo dicht bij elkaar staan, met een scheiding van minder dan één booggraad – oftewel de breedte van een duim die op armlengte wordt gehouden.
Voor het blote oog ziet Jupiter er op een afstand van 918 miljoen kilometer als een heldere gele ster uit, terwijl je zijn vier Galileïsche manen met een gewone verrekijker kunt zien. De manen zullen als een rij kuikens naast de schijf van de planeet staan.
Met een kleine telescoop krijg je een nóg beter zicht: je zult de vele slierten, slingers, kolken en stormvlekken in het bovenste wolkendek van de planeet kunnen ontwaren, tussen de beide poolgebieden en de bruinige banden langs de evenaar. Met een nog sterkere vergroting kun je – mits je het tijdstip goed uitkiest – zelfs een vaag beeld zien van de beroemde grote rode vlek.
Verbazingwekkend toch, dat je een storm die waarschijnlijk al sinds de tijd van Galileo woedt, gewoon vanuit je achtertuin kunt bekijken.
Heldere nachten gewenst!
