Ja hoor, daar gaat je chipje. Niet naar je mond, maar naar de vloer die je net iets te lang niet hebt gestofzuigd. Nu is de grote vraag: is het veilig om het nog te eten, zolang je het maar snel genoeg opraapt? De vijfsecondenregel klinkt misschien eenvoudig, maar nu pas weet de wetenschap hoe genuanceerd het antwoord is. Dit zijn de feiten.

Werkt de vijfsecondenregel?

Om vast te stellen of de vijfsecondenregel werkt, is het belangrijk te weten hoe lang het duurt voordat bacteriën zich verplaatsen van de vloer naar een gevallen stuk fruit, koekje of chocola. Volgens voedingswetenschapper Donald Schaffner van Rutgers University (VS) bestaan daar nogal wat misvattingen over.

Tot 2016 was de vijfsecondenregel slechts één keer uitgebreid onderzocht. De studie werd in 2007 uitgevoerd door Paul Dawson, voedingswetenschapper aan de Clemson University, eveneens in de VS. Daaruit bleek dat bacteriën vrijwel direct kunnen overspringen zodra het eten contact maakt met de vloer, hoewel de focus van de onderzoekers vooral lag bij de overlevingstijd van bacteriën op verschillende oppervlakken.

Schaffner en student Robyn Miranda besloten de vijfsecondenregel uitgebreider onder de loep te nemen. Ze zetten een experiment op waarbij ze van verschillende etenswaren de proef op de som namen. De resultaten werden in 2016 gepubliceerd in Applied and Environmental Microbiology.

De conclusie? De vijfsecondenregel werkt helaas niet: zelfs bij het eerste contact met de vloer springen er al bacteriën over. Toch is de regel ook niet helemaal uit de lucht gegrepen: hoe langer voedsel op een vieze ondergrond ligt, hoe meer bacteriën erop terechtkomen.

Watermeloen anders dan winegum

Toch is de grootste vijand niet tijd, maar vocht. Nat eten (in dit geval watermeloen) pikte meer bacteriën op dan droger voedsel, zoals brood of een winegum. Een stoffen vloerbedekking droeg bovendien minder bacteriën over dan tegels of roestvrij staal; de bacteriën die de wetenschappers waren losgelaten, werden door het tapijt opgezogen.

Sindsdien blijkt uit meerdere onderzoeken hoe gemakkelijk bacteriën in de keuken worden overgedragen, zowel via de vingers of simpelweg door dezelfde snijplank te gebruiken voor vlees en groenten – zelfs wanneer deze veelvuldig wordt afgewassen.

Is eten van de vloer een no-go?

De wetenschap is dus vrij helder over de vijfsecondenregel. Betekent dat dat het nooit veilig is om iets te eten dat op de vloer heeft gelegen? Dat hangt af van het oppervlak en het soort bacteriën dat je kunt tegenkomen, zegt Dawson. ‘Als je in een ziekenhuis iets laat vallen, zul je het waarschijnlijk niet meer willen eten, maar in 99 procent van de gevallen zal het geen kwaad kunnen.’

Iemand met een gezond immuunsysteem kan dus gewoon dat koekje eten met wat stof en bacteriën van de vloer erop. Volgens experts zou de werkelijke regel moeten zijn: zorg voor een goede hygiëne en houd je vloeren en oppervlakten schoon.